کاوش‌های باستان شناسانه و بقایای دست ساخته‌ها، الواح، سفالینه‌ها و…که از چنین کاوش هایی به‌دست‌آمده به‌روشنی گواه این هستند که مردمان این منطقه از چه فرهنگ و تمدنی قابل‌توجهی برخوردار بوده‌اند آن چنان‌که علاوه بر نقاشی‌های زیبا بر دیوارها و ساختن ظروفی که از شکل‌ها هندسی خاص برخوردارند، توانایی‌های خود را در آن روزگار به نمایش گذاشته‌اند.
کتاب بین‌النهرین و ایران قدیم می‌کوشد با رویکردی گزارشی و موجز، طی سفری کاوشگرانه به این منطقه تاریخی و درباره شواهد باستان‌شناسانه از آغاز زندگی متمدنانه در بین‌النهرین و ایران، اطلاعاتی جالب توجه به مخاطب ارائه کند. این نوشته در واقع فصلی از کتاب مفصلی با عنوان «سپیده‌دم تمدن» بوده که در قالب این کتاب به‌صورت جداگانه عرضه شده است.
مباحث مطرح شده در این کتاب عبارت‌اند از آبادانی شهرها در اوروک و ایران؛ معبدهای واقع در دشت‌ها؛ اختراع خط نویسی؛ سومری‌ها و معاصرانشان؛ دوره قدیم سلسله ها پادشاهی؛ گودال‌های مرگ؛ تپه حصار و سلسله‌های جدید پادشاهی بابل؛ و ظهور امپراتوری‌های تازه.
این کتاب در شش فصل نوشته شده است و عناوین فصول شش‌گانه کتاب به قرار زیر است:
فصل اول: آبادانی شهرها در اوروک و ایران؛ فصل دوم: معبدهای واقع در دشت‌ها؛ فصل سوم: اختراع خط نویسی؛فصل چهارم: سومری‌ها و معاصرانشان؛ فصل پنجم: دوره قدیم سلسله‌های پادشاهی و گودال‌های مرگ در اور، فصل ششم: تپه حصار سوم و سلسله‌های جدید پادشاهی بابل.
این کتاب در پايان با عکس هايي از دست ساخته‌هایی ساکنان این منطقه تزیین شده است، ظروف سفالین با کاربردهای مختلف، ابزار آلات و سلاح ها و مجسمه‌های که به‌غایت هنرمندانه ساخته شده‌اند و بازگوکننده این واقعیت هستند که تمدن ساکنان این منطقه تا چه اندازه غنی بوده است. ساکنان این منطقه نه‌تنها صنعتگرانی توانا که هنرمندانی ذاتی بوده‌اند.
یکی از مهمترین بخش‌های بررسی‌های تاریخی درباره اقوام مختلف آن بخشی است که به خاستگاه تمدنی آنها پرداخته می‌شود.
کتاب حاضر اگرچه به قلم تاریخ نگاری بیرون از مرزهای اقلیمی کشورما و یا منطقه جغرافیایی حد فاصل بین النهرین و ایران قدیم، نوشته شده اما در واقع می‌کوشد تصویری دقیق از جزییات خاستگاه تمدنی مردمان این مناحیه ارائه کند. از این سبب می‌توان رد و نشانه هنرها و صنایع تمدن‌سازی همچون معماری، سفالگری، مجسمه سازی، خط نویسی و… را در این کتاب دید و خواننده با آگاهی یافتن از مظاهر باشکوه تمدن‌های کهن، با چشم‌انداز گسترده‌تری در زمینه تغییرات و تحولات اجتماعی منطقه ای که به لحاظ جغرافیای تمدنی به ایران کنونی نزدیک است، آشنایی خواهد یافت.
م.ا.ل، ملوئن: بین النهرین و ایران قدیم، ترجمه: فریبرز مجیدی، تهران، قطره، 172 صفحه، 1393.