میراث مکتوب – دکتر حسین پاینده در تازه ترین کتاب خود با عنوان گشودن رمان، رمان ایران را در پرتو نظریه و نقد ادبی بررسی کرده است.
نقد ادبی بدون ذهنیتی معطوف به پرسشگری و گفت و گو امکان پذیر نیست. منتقدی که رمان را منفعلانه می‌خواند بی‌آنکه سوالی در ذهنش نقش ببندد یا بی‌آنکه وارد گفت و گویی کاوشگرانه با متن شود هرگز نمی تواند به معانی عمیق تر آن راه ببرد.
نقد می تواند به همه متون فرهنگی اعمال شود و ادبیات فقط بخشی از این متون را تشکیل میدهد. هدف نویسندۀ کتاب حاضر این است که خواننده از راه نقد رمان وارد گفت و گوی انتقادی با این متن بزرگ تر شود.
مخاطبان کتاب حاضر هم منتقدان ادبی هستند و هم رمان نویسانی که به لزوم آگاهی نویسنده معاصر از نظریه های ادبی پی برده اند. نویسنده روشی را برای نقد رمان مطرح می کند که مبتنی بر خوانش تحلیلی صحنه آغازین و معلوم کردن ربط آن به بقیۀ رمان مطرح می کند که مبتنی بر خوانش تحلیلی صحنه آغازین و معلوم کردن آن به بقیه رمان است. همۀ فصل های کتاب با پیروزی از روش شناسی واحدی نوشته شده اند که عبارت است از الف. شروع فصل با یک مبحث نظری در نقد ادبی؛ ب. تحلیل مشروح صحنۀ آغازین و سایر بخش‌ها. خواننده علاوه بر آشنایی با مفاهیم نقادانه، با نحوۀ کاربرد مفاهیم در نقد عملی ده رمان برجستۀ ایرانی آشنا می شود. کاربردپذیری این روش همچنین با نقد یک داستان کوتاه و یک فیلم نشان داده شده است.
به منظور آسان تر کردن فهم مطالب تئوریک، دکتر حسین پاینده، نویسنده یکصد اصطلاح پرکاربرد نقد رمان را در پایان کتاب توضیح داده است. مباحث نظری کتاب مطالب گوناگونی را در برمی گیرد، از بحث در خصوص کارکرد و شیوۀ تحلیل عناصر رمان مانند شخصیت، منظر روایی، کشمکش، حال و هوا و امثال آن گرفته تا مباحث مربوط به نظریه های ادبی متأخر همچون بینامتنیت، مرگ مؤلف، روایت شناسی، پسامدرنیسم و غیره.
این کتاب از ده فصل، سه ضمیمه، فهرست منابع و نمایه تشکیل شده است. همۀ فصل ها با پیروی از روش شناسی واحدی نوشته شده اند که عبارت است از الف شروع فصل با یک مبحث نظری در نقد ادبی؛ ب. تحلیل مشروح صحنۀ آغازین یک رمان بر اساس مبحث نظری مطرح شده در ابتدای همان فصل؛ و پ. نقد آن رمان با برقراری پیوند بین صحنۀ آغازین یا اجزائش. به این ترتیب خوانندۀ کتاب علاوه بر آشنایی با مفاهیم نقادانه، با نحوۀ کاربرد آن مفاهیم در نقد عملی رمان آشنا می شود.
گشودن رمان (رمان ایران در پرتو نظریه و نقد ادبی تألیف دکتر حسین پاینده در شمارگان ۱۱۰۰ نسخه به بهای ۲۰۵۰۰۰ ریال از سوی انتشارات مروارید به چاپ رسیده است.