كهن‌ترين نمونه‌هاي بازمانده از جلدهاي دوره اسلامي مربوط به دوره سلجوقي است و جلدهايي كه پيش از اين دوره ساخته شده باشد به ندرت به دست ما رسيده است.

مُهر نقش ‌برجسته در ايران از دوره صفوي رواج يافت و كاربرد آن بويژه در دوره قاجار در ايران بسيار فراگير شد چنانكه ورود اين كاغذها رفته‌رفته توليد كاغذ به شيوه سنتي را در ايران منسوخ كرد.

در توصيف اصطلاح «افشان» در همين سلسله مقالات يادآور شديم كه «افشانِ نقره» در برخي از نسخه‌ها به صورت لكه‌هايي تيره ‌رنگ ديده مي‌شود.

چنانكه در بخش‌ هاي ديگر اين سلسله مقالات يادآور شديم ، بسياري از عناصر نسخه ‌شناسي را مي ‌توان در تشخيص دوره توليد نسخه‌ها به كار برد و آنگاه كه مجموعه‌اي از اين دانسته‌ها در كنار يكديگر گرد آيد مي‌توان با اطميناني نسبي درباره دوره استنساخ نسخه‌هاي بي‌ تاريخ داوري كرد يا از جعلي بودن يا نيمه‌جعلي بودن برخي نسخه‌ها آگاهي يافت.

در مجالس تصويري كه فضاهاي باز و خارج از بناها را نشان مي‌دهد ترسيم تپه‌ها، كوه‌ها، صخره‌ها و سنگ‌ها از جمله عناصر نسبتاً ثابت بوده است.

«بيرنگ» به خطوطي باريك گفته مي‌شود كه در آغازِ فرايند نقاشي و پيش از رنگ‌آميزي آن ترسيم كرده و تركيب‌بندي و ساختار اجزاي تصاوير را بوسيله آن در زمينه نقاشي ايجاد مي‌كردند و در مرحله بعدي درون اين خطوط را رنگ‌آميزي كرده و آن را به شكل نهايي خود درمي‌آوردند.

جلدهاي پارچه‌اي، گونه‌اي از جلدها را تشكيل مي‌دهند كه در ابره آن‌ها از انواع گوناگون بافته‌ها - مانند مخمل، ترمه، زري و... استفاده شده است.

«تشعير سازي» يكي از هنرهاي زيباي كتاب‌آرايي است كه بيشتر در حاشيه مرقع‌ها و نسخه‌ها – بويژه بر حاشيه دو صفحة آغازين نسخه‌هاي داراي سرلوح - به كار مي‌رفت.

با بررسي دقيق و ممارست مي‌توان دريافت كه بسياري از اجزاي نسخه - بويژه آرايه‌ها - در هر دوره تاريخي داراي سبك و سياق ويژه خود است به گونه‌اي كه با آثار دوره‌هاي پيشين و پسين تفاوت دارد.

«ابري» كاغذ‌ي است كه با رنگ‌هاي گوناگون و با طرح‌هايي شبيه به ابرهاي آسمان يا امواجِ آب رنگ‌آميزي شده باشد و احتمالاً بيشتر خوانندگان با آن آشنايي دارند.