میراث مکتوب- به مناسبت روز حافظ، به همت گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پکن و با همکاری رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران، نشست تخصصی روز حافظ با سخنرانی استادان گروه و سفیر کشورمان در چین و شعرخوانی دانشجویان زبان و ادبیات فارسی و پخش کلیپ‌های تصویری از حافظیه و شیراز برگزار شد.
محسن بختیار، سفیر کشورمان در چین بر مناسبات فرهنگی دو کشور تأکید کرد و افزود: دایر بودن رشته‌های زبان و ادبیات فارسی و ایرانشناسی در بیش از ۳۰ دانشگاه چین و سابقۀ بیش از ۶۰ سال فعالیت گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پکن، مایۀ مباهات و افتخار اینجانب به عنوان سفیر جمهوری اسلامی ایران و گواه روشنی بر عمق و قدمت تعاملات فرهنگی بین دو ملت بزرگ ایران و چین است.
وی ابراز کرد: چین و ایران به عنوان دو تمدن باستانی از گذشته‌های دور، همواره در تبادل و ارتباط با یکدیگر بوده و با هم دوستی و مبادلات مردمی و فرهنگی داشته‌اند. به تعبیر تاریخ نگاران، در دنیا، کمتر دو ملتی را می‌توان پیدا کرد که مانند ایران و چین، تعامل و پیوستگی عمیق و دیرینۀ فرهنگی و مردمی داشته باشند.
سفیر کشورمان در چین افزود: اهمیت و جایگاه روابط فرهنگی، علمی و دانشگاهی دو جانبه در دوران معاصر نیز همواره مورد توجه دولتمردان دو کشور بوده و در سال‌های اخیر، توسعۀ همکاری‌ها در این حوزه‌ها به بخش فعال و مهمی از مناسبات و مشارکت جامع راهبردی بین ایران و چین تبدیل شده است. حضور رؤسای جمهوری اسلامی ایران در دانشگاه پکن در سفر به چین که نمونۀ اخیر آن حضور جناب آقای دکتر رئیسی و سخنرانی در جمع استادان و دانشجویان دانشگاه در ماه فوریه بود، برگرفته از همین نگاه راهبردی به همکاری‌های علمی و دانشگاهی در تعاملات جمهوری اسلامی ایران با چین است.
تأکید بر تقویت دوستی و آشنایی مداوم بین مردم ایران و چین
وی خاطر نشان کرد: بدون تردید، تعاملات فرهنگی، علمی و دانشگاهی و ارتباط مردم با مردم، مهمترین و کارآمدترین ابزار برای شناخت درست دو ملت بزرگ چین و ایران از ارزش‌های واقعی یکدیگر است و از رهگذر این شناخت، زمینه‌های دوستی و ارتباط نزدیکتر میان دو ملت فراهم می‌شود و حتی می‌تواند بسترساز توسعۀ بیشتر روابط و مناسبات در سایر حوزه‌ها همچون سیاسی و اقتصادی شود.
سفیر کشورمان در چین مطرح کرد: با تقویت دوستی و آشنایی مداوم بین مردم، بنیان انسانی محکمی برای گسترش مناسبات همه جانبه دو کشور فراهم خواهد شد. استادان و دانشجویان دو کشور می‌توانند با بررسی عمیق تر مظاهر تمدنی، فرهنگی و هنری همچون نقاشی، معماری، ادبیات، زبان، آداب و رسوم، ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی و علوم و صنایع، زمینه‌های درک عمیق تر دو ملت از یکدیگر را فراهم کنند.
وی ادامه داد: امروز بسیار خرسندم که شاهد برگزاری نشست بزرگداشت خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی، یکی از بزرگترین و پر مخاطب ترین شاعران ایرانی در دانشگاه وزین پکن هستم. بدون تردید شناخت فرهنگ دوستان و زبان دوستان ایرانی و چینی از اسطوره‌های ادبی یکدیگر، می‌تواند گام بزرگی در نزدیکی بیشتر دو ملت قلمداد شود.
سفیر کشورمان در چین یادآور شد: جهان بینی حافظ مبتنی بر گذشت، مدارا و ایثار است و با دشمنی و ستیزه¬جویی به هر شکل که باشد، مخالف است. به راستی، دنیای پر تب و تاب امروز، چقدر به پیام‌های والا، انسانی و آموزندۀ بزرگانی چون کنفوسیوس، لائوتسه، سعدی، مولانا و حافظ، نیازمند است.
علاقه‌مندی چینی‌ها به حافظ
در ادامه، پروفسور وانگ ای دان، استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پکن، مقالۀ خود را با عنوان «سیر حافظ پژوهی در دانشگاه پکن»، ایراد کرد و گفت: همانطور که در ایران و در جهان، فارسی‌زبانان، حافظ را یکی از بزرگترین و برجسته‌ترین سخن‌سرایان فارسی می‌دانند و در واقع چنین است و در آن تردیدی نیست، در بین ادب‌دوستان و فارسی‌دانان چینی نیز حافظ در جایگاه یکی از بهترین و محبوب‌ترین شاعران ایرانی شهرت پیدا کرده و دل و جان اهل ذوق و ادب و فرهنگ این سرزمین را به خوبی و زیبایی ربوده است.
وی تاکید کرد: تا آنجا که می‌دانم، حدود چهل و دو سال پیش، یعنی سال ۱۹۸۱م.، کتاب «برگزیدۀ غزلیات حافظ» به همت یکی از دانش آموختگان بخش فارسی دانشگاه پکن، آقای سینگ بینگ شون، از فارسی به زبان چینی ترجمه شد و در یکی از معتبرترین انتشاراتی¬های چین، یعنی انتشارات ادبیات خارجی به چاپ رسید. بیست سال پس از آن، یعنی در سال ۲۰۰۱ م.، ترجمۀ کامل «دیوان غزلیات حافظ» توسط همین آقای سینگ بینگ شون به پایان رسید و در انتشارات ادبی و هنری چانگ شا منتشر و با استقبال شایسته‌ای روبه رو شد.
این استاد دانشگاه افزود: به‌غیر از ترجمۀ دیوان حافظ به زبان چینی، استادان و دانشجویان بخش فارسی دانشگاه پکن نیز در مسیر شناخت حافظ و پژوهش در غزلیات درخشان و جاویدان وی بسیار کوشیده‌اند. مثلاً آقای دکتر لیو یینگ جیون (با نام فارسی جهانگیر) مدیر فعلی گروه زبان و ادبیات فارسی این دانشگاه، در بیست سال پیش (سال ۲۰۰۳ م.) موضوع «می در غزلیات حافظ: مقایسه‌ای با می در اشعار کلاسیک چینی» را برای پایان‌نامۀ فوق لیسانس خود انتخاب کرد. همین امسال، یکی دیگر از دانشجویان کارشناسی ارشد بخش فارسی ما، خانم لی یا سین (با نام فارسی رؤیا)، پایان‌نامۀ خود را با عنوان «پژوهشی در تفال به شعر حافظ: تحقیق مقایسه‌ای» با راهنمایی آقای دکتر لیو یینگ جیون نوشت.
وی بیان کرد: این دو پایان‌نامه، نشان دهندۀ علاقه‌مندی وافر ما به حافظ و شعر درخشان و جانبخش اوست. برخی از پژوهشگران چینی حافظ را با لی بای (بزرگترین و معروف‌ترین شاعر سلسلۀ تانگ در تاریخ چین) مقایسه می‌کنند و حافظ را لی بای فارسی‌زبان می‌نامند.
توسعه آموزش زبان فارسی در دانشگاه‌های چین
پس از آن، پروفسور چن مینگ (Chen Ming) رئیس دانشکدۀ زبان‌های خارجی دانشگاه پکن نیز در سخنرانی خود گفت: دانشکدۀ زبان‌های خارجی دانشگاه پکن، دارای سابقۀ بیش از ۱٠٠ سال است. در حال حاضر ٢۱ رشتۀ زبان خارجی در مقطع کارشناسی وجود دارد و نزدیک به ۴٠ زبان خارجی شامل زبان‌های باستانی و زبان‌های امروزی تدریس می‌شود. در سال ۱٩۵٧، در چین اولین گروه زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه پکن تأسیس شده و در طول بیش از شصت سال، بیش از ٣٠٠ دانشجوی رشتۀ زبان فارسی از این بخش فارغ التحصیل شده‌اند و سهم بسزایی در راه تقویت مبادلات چین با کشورهای فارسی‌زبان، به خصوص ایران، در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ادا کرده‌اند.
وی عنوان کرد: بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پکن نیز به طور مدوام به تربیت نیروهای سطح بالا برای تدریس زبان فارسی در چین می‌پردازد. تعداد دانشگاه‌هایی که در چین رشته زبان فارسی دارند، از دهۀ گذشته، سال به سال در حال افزایش بوده و برخی از استادان زبان فارسی که در حال حاضر شاغل در این دانشگاه‌ها هستند، دارای سابقۀ تحصیلات در مقاطع لیسانس، فوق لیسانس یا دکتری در رشتۀ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پکن هستند.
بهادر باقری، استاد زبان و ادبیات فارسی مدعو دانشگاه پکن و از حافظ پژوهان نامدار ایران سخنرانی خود را با عنوان «دلایل محبوبیت حافظ» ایراد کرد و در ادامه، ایران‌زاده، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در چین به سابقۀ همکاری پیوسته و دوستانه و فرهنگی دانشکدۀ زبان‌های خارجی و گروه ادبیات فارسی به مدیریت آقای «لیو» و مرکز پژوهش‌های فرهنگ ایران به مدیریت آقای «شی» با سفارت کشورمان اشاره کرد.
وی در بخش دیگری از مقالۀ خود با عنوان «حافظ در ادبیات جهان» به ترجمۀ دیوان حافظ به بیش از چهل زبان دنیا از جمله چینی اشاره کرد و افزود: گوته بنیانگذار نظریۀ ادب تطبیقی جهانی و شاعر «دیوان شرقی»، شیفتۀ حافظ بود و می‌توان گفت: حافظ یکی از ده شاعر برجستۀ ادبیات جهان است و ادبیات جهان وامدار همت اوست؛ برای نمونۀ دیگر، ویکتور هوگو از جوانی با شعر حافظ آشنا بود و به سال ۱۸۸۲ این شعر حافظ را در صدر نخستین چاپ از قصاید و غزلیاتش آورد: حال دل با تو گفتنم هوس است/سخن دل شنفتنم هوس است.
ایران‌زاده ابراز کرد: آندره ژید فرانسوی که عاشق خیام و حافظ بود و در کتاب «مائده‌های زمینی» در پرتو غزلیات حافظ بوده است؛ نخستین باب از کتاب خود را با این بیت حافظ شروع کرده است: بخت خواب آلود ما بیدار خوهد شد مگر/زانکه زد بر دیده آبی، روی رخشان شما .
در پایان این مراسم، همچنین تعدادی از دانشجویان دوره‌های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری زبان و ادبیات فارسی پکن چند غزل حافظ را به زیبایی خواندند که با استقبال گرم حاضران مواجه شد.
اهدای نسخه‌هایی از چاپ نفیس دیوان حافظ به استادان گروه و دانشجویان ادبیات و همچنین تقدیم بستۀ فرهنگی کتاب آموزشی و فرهنگ لغت به بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پکن پایان بخش این مراسم بود.
منبع: پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی