ميراث مكتوب – کتاب‌های زیادی در زمینه مَثَل های قرآنی تألیف شده است. دو کتاب خاص الخاص و التمثیل و المحاضره از ابومنصور ثعالبی به مقایسه بین برخی جملات قرآن و مَثَل‌های عرب و عجم پرداخته و به مَثَل های قرآنی اشاره کرده است.
حکیم ترمذی نيز کتابی دارد با نام الامثال من الکتاب والسنه که در آن شرح کوتاهی بعد از هر مَثَل آورده است. از کتاب‌هایی دیگری که در آن به مثل های قرآنی اشاره شده علوم القرآن زرکشی و سیوطی است. نویسندگان معاصر نیز در این زمینه کتاب ها و نوشته هایی دارند. علی اصغر حکمت به زبان فارسی کتابی در این زمینه نوشته که به بررسی مَثَل های عربی و نظر نویسندگان و مستشرقین نسبت به مَثَل ها و حکمت های عربی پرداخته است. همچنین محمد جابر الفیاض، محمد حسین علی الصغیر، محمد رأفت سعید، فوزی شعبان و عبد الرحمن نحلاوی کتاب‌هایی درباره‌ی «مَثَل» های قرآنی نوشته‌اند.
اين فرهنگ را در زمان معاصر مي توان از آثار منحصري به فردي دانست كه به صورت مشروح به امثال و تعابير قرآن كريم پرداخته است.
این فرهنگ به ترتیب الفبای فارسی تدوین شده و مدخل ها تا حد امکان ذیل آیات قرآن تدوین یافته و ضرب‌المثل ها و تعبیرات مربوط به آن‌ها ذیل آیات آمده است. در این کتاب از نظام ارجاع به مدخل های اصلی استفاده شده و مدخل های مرتبط نیز به یکدیگر ارجاع داده شده است. از دیگر ویژگی های این کتاب ذکر شاهد مثال از کتاب های معتبر نظم و نثر فارسی است و در ترجمه آیات و مدخل ها از ترجمه محمدمهدی فولادوند استفاده شده است.
این فرهنگ در ذيل خود به مطالب پايين مي پردازد:
– بخش هایی از آیات قرآن که در متون نظم و نثر فارسی به عنوان ضرب‌المثل استفاده می شوند.
– امثالی که از آیات مختلف قرآن شکل گرفته‌اند واکنون فقط در کتاب‌ها اثری از آن ها وجود دارد.
– آیاتی از قرآن که در زبان عامه به‌عنوان ضرب‌المثل استفاده شده است.
– امثالی که یکی از الفاظ و مفاهیم کلیدی یا تأسیسی قرآن در آن به کار رفته و آن کلمه یا مفهوم قرآنی بار دینی دارد و یا از طریق قرآن وارد فرهنگ و زبان مردم شده است.
– تعابیری عربی که ممکن است اصل آن‌ها حتی پیش از نزول وحی نیز در زبان عربی رواج داشته و به جهت بازتاب فرهنگ زمانه به قرآن راه یافته است.
– جملاتی از قرآن که در محاوره‌ی فارسی معادلی از آن‌ها وجود دارد.
محسن معينی، مولف اين اثر در مقدمه اين فرهنگ گفته است: «پيش از هرچيز بايد گفت كه اين فرهنگ بيشتر جنبه ذوقی دارد تا جنبه علمیِ صرف و دقيقاً مطابق با موازين فرهنگ نگاری.
برخی از مدخل های اين فرهنگ ممكن است به ذوق و سليقه برخی خوانندگان ضرب‌المثل نباشد و بسيار آياتی كه به ذوق و سليقه برخی خوانندگان بايد آورده می شد اما به دلايل گوناگون در اين كتاب نيامده است.»
فرهنگ امثال و تعابیر قرآنی به كوشش محسن معینی در 824 صفحه از سوي نشر فرهنگ معاصر به بهاي 300000 ريال منتشر شده است.
حکیم ترمذی نيز کتابی دارد با نام الامثال من الکتاب والسنه که در آن شرح کوتاهی بعد از هر مَثَل آورده است. از کتاب‌هایی دیگری که در آن به مثل های قرآنی اشاره شده علوم القرآن زرکشی و سیوطی است. نویسندگان معاصر نیز در این زمینه کتاب ها و نوشته هایی دارند. علی اصغر حکمت به زبان فارسی کتابی در این زمینه نوشته که به بررسی مَثَل های عربی و نظر نویسندگان و مستشرقین نسبت به مَثَل ها و حکمت های عربی پرداخته است. همچنین محمد جابر الفیاض، محمد حسین علی الصغیر، محمد رأفت سعید، فوزی شعبان و عبد الرحمن نحلاوی کتاب‌هایی درباره‌ی «مَثَل» های قرآنی نوشته‌اند.
اين فرهنگ را در زمان معاصر مي توان از آثار منحصري به فردي دانست كه به صورت مشروح به امثال و تعابير قرآن كريم پرداخته است.
این فرهنگ به ترتیب الفبای فارسی تدوین شده و مدخل ها تا حد امکان ذیل آیات قرآن تدوین یافته و ضرب‌المثل ها و تعبیرات مربوط به آن‌ها ذیل آیات آمده است. در این کتاب از نظام ارجاع به مدخل های اصلی استفاده شده و مدخل های مرتبط نیز به یکدیگر ارجاع داده شده است. از دیگر ویژگی های این کتاب ذکر شاهد مثال از کتاب های معتبر نظم و نثر فارسی است و در ترجمه آیات و مدخل ها از ترجمه محمدمهدی فولادوند استفاده شده است.
این فرهنگ در ذيل خود به مطالب پايين مي پردازد:
– بخش هایی از آیات قرآن که در متون نظم و نثر فارسی به عنوان ضرب‌المثل استفاده می شوند.
– امثالی که از آیات مختلف قرآن شکل گرفته‌اند واکنون فقط در کتاب‌ها اثری از آن ها وجود دارد.
– آیاتی از قرآن که در زبان عامه به‌عنوان ضرب‌المثل استفاده شده است.
– امثالی که یکی از الفاظ و مفاهیم کلیدی یا تأسیسی قرآن در آن به کار رفته و آن کلمه یا مفهوم قرآنی بار دینی دارد و یا از طریق قرآن وارد فرهنگ و زبان مردم شده است.
– تعابیری عربی که ممکن است اصل آن‌ها حتی پیش از نزول وحی نیز در زبان عربی رواج داشته و به جهت بازتاب فرهنگ زمانه به قرآن راه یافته است.
– جملاتی از قرآن که در محاوره‌ی فارسی معادلی از آن‌ها وجود دارد.
محسن معينی، مولف اين اثر در مقدمه اين فرهنگ گفته است: «پيش از هرچيز بايد گفت كه اين فرهنگ بيشتر جنبه ذوقی دارد تا جنبه علمیِ صرف و دقيقاً مطابق با موازين فرهنگ نگاری.
برخی از مدخل های اين فرهنگ ممكن است به ذوق و سليقه برخی خوانندگان ضرب‌المثل نباشد و بسيار آياتی كه به ذوق و سليقه برخی خوانندگان بايد آورده می شد اما به دلايل گوناگون در اين كتاب نيامده است.»
فرهنگ امثال و تعابیر قرآنی به كوشش محسن معینی در 824 صفحه از سوي نشر فرهنگ معاصر به بهاي 300000 ريال منتشر شده است.