میراث مکتوب – کتاب‌های زیادی در زمینه مَثَل‌های قرآنی تألیف شده است. دو کتاب خاص الخاص و التمثیل و المحاضره از ابومنصور ثعالبی به مقایسه بین برخی جملات قرآن و مَثَل‌های عرب و عجم پرداخته و به مَثَل‌های قرآنی اشاره کرده است.
حکیم ترمذی نیز کتابی دارد با نام الامثال من الکتاب والسنه که در آن شرح کوتاهی بعد از هر مَثَل آورده است. از کتاب‌هایی دیگری که در آن به مثل های قرآنی اشاره شده علوم القرآن زرکشی و سیوطی است. نویسندگان معاصر نیز در این زمینه کتاب‌ها و نوشته‌‌هایی دارند. علی‌اصغر حکمت به زبان فارسی کتابی در این زمینه نوشته که به بررسی مَثَل های عربی و نظر نویسندگان و مستشرقین نسبت به مَثَل ها و حکمت‌های عربی پرداخته است. همچنین محمدجابر الفیاض، محمدحسین علی الصغیر، محمد رأفت سعید، فوزی شعبان و عبدالرحمن نحلاوی کتاب‌هایی درباره‌ی «مَثَل» های قرآنی نوشته‌اند.
این فرهنگ را در زمان معاصر می‌توان از آثار منحصری به فردی دانست که به صورت مشروح به امثال و تعابیر قرآن کریم پرداخته است.
این فرهنگ به ترتیب الفبای فارسی تدوین شده و مدخل ها تا حد امکان ذیل آیات قرآن تدوین یافته و ضرب‌المثل ها و تعبیرات مربوط به آن‌ها ذیل آیات آمده است. در این کتاب از نظام ارجاع به مدخل های اصلی استفاده شده و مدخل های مرتبط نیز به یکدیگر ارجاع داده شده است. از دیگر ویژگی های این کتاب ذکر شاهد مثال از کتاب های معتبر نظم و نثر فارسی است و در ترجمه آیات و مدخل ها از ترجمه محمدمهدی فولادوند استفاده شده است.
این فرهنگ در ذیل خود به مطالب پایین می پردازد:
– بخش هایی از آیات قرآن که در متون نظم و نثر فارسی به عنوان ضرب‌المثل استفاده می شوند.
– امثالی که از آیات مختلف قرآن شکل گرفته‌اند واکنون فقط در کتاب‌ها اثری از آن ها وجود دارد.
– آیاتی از قرآن که در زبان عامه به‌عنوان ضرب‌المثل استفاده شده است.
– امثالی که یکی از الفاظ و مفاهیم کلیدی یا تأسیسی قرآن در آن به کار رفته و آن کلمه یا مفهوم قرآنی بار دینی دارد و یا از طریق قرآن وارد فرهنگ و زبان مردم شده است.
– تعابیری عربی که ممکن است اصل آن‌ها حتی پیش از نزول وحی نیز در زبان عربی رواج داشته و به جهت بازتاب فرهنگ زمانه به قرآن راه یافته است.
– جملاتی از قرآن که در محاوره‌ی فارسی معادلی از آن‌ها وجود دارد.
محسن معینی، مولف این اثر در مقدمه این فرهنگ گفته است: «پیش از هرچیز باید گفت که این فرهنگ بیشتر جنبه ذوقی دارد تا جنبه علمیِ صرف و دقیقاً مطابق با موازین فرهنگ نگاری.
برخی از مدخل های این فرهنگ ممکن است به ذوق و سلیقه برخی خوانندگان ضرب‌المثل نباشد و بسیار آیاتی که به ذوق و سلیقه برخی خوانندگان باید آورده می شد اما به دلایل گوناگون در این کتاب نیامده است.»
فرهنگ امثال و تعابیر قرآنی به کوشش محسن معینی در ۸۲۴ صفحه از سوی نشر فرهنگ معاصر به بهای ۳۰۰۰۰۰ ریال منتشر شده است.
حکیم ترمذی نیز کتابی دارد با نام الامثال من الکتاب والسنه که در آن شرح کوتاهی بعد از هر مَثَل آورده است. از کتاب‌هایی دیگری که در آن به مثل های قرآنی اشاره شده علوم القرآن زرکشی و سیوطی است. نویسندگان معاصر نیز در این زمینه کتاب‌ها و نوشته‌‌هایی دارند. علی‌اصغر حکمت به زبان فارسی کتابی در این زمینه نوشته که به بررسی مَثَل های عربی و نظر نویسندگان و مستشرقین نسبت به مَثَل ها و حکمت‌های عربی پرداخته است. همچنین محمدجابر الفیاض، محمدحسین علی الصغیر، محمد رأفت سعید، فوزی شعبان و عبدالرحمن نحلاوی کتاب‌هایی درباره‌ی «مَثَل» های قرآنی نوشته‌اند.
این فرهنگ را در زمان معاصر می‌توان از آثار منحصری به فردی دانست که به صورت مشروح به امثال و تعابیر قرآن کریم پرداخته است.
این فرهنگ به ترتیب الفبای فارسی تدوین شده و مدخل ها تا حد امکان ذیل آیات قرآن تدوین یافته و ضرب‌المثل ها و تعبیرات مربوط به آن‌ها ذیل آیات آمده است. در این کتاب از نظام ارجاع به مدخل های اصلی استفاده شده و مدخل های مرتبط نیز به یکدیگر ارجاع داده شده است. از دیگر ویژگی های این کتاب ذکر شاهد مثال از کتاب های معتبر نظم و نثر فارسی است و در ترجمه آیات و مدخل ها از ترجمه محمدمهدی فولادوند استفاده شده است.
این فرهنگ در ذیل خود به مطالب پایین می پردازد:
– بخش هایی از آیات قرآن که در متون نظم و نثر فارسی به عنوان ضرب‌المثل استفاده می شوند.
– امثالی که از آیات مختلف قرآن شکل گرفته‌اند واکنون فقط در کتاب‌ها اثری از آن ها وجود دارد.
– آیاتی از قرآن که در زبان عامه به‌عنوان ضرب‌المثل استفاده شده است.
– امثالی که یکی از الفاظ و مفاهیم کلیدی یا تأسیسی قرآن در آن به کار رفته و آن کلمه یا مفهوم قرآنی بار دینی دارد و یا از طریق قرآن وارد فرهنگ و زبان مردم شده است.
– تعابیری عربی که ممکن است اصل آن‌ها حتی پیش از نزول وحی نیز در زبان عربی رواج داشته و به جهت بازتاب فرهنگ زمانه به قرآن راه یافته است.
– جملاتی از قرآن که در محاوره‌ی فارسی معادلی از آن‌ها وجود دارد.
محسن معینی، مولف این اثر در مقدمه این فرهنگ گفته است: «پیش از هرچیز باید گفت که این فرهنگ بیشتر جنبه ذوقی دارد تا جنبه علمیِ صرف و دقیقاً مطابق با موازین فرهنگ نگاری.
برخی از مدخل های این فرهنگ ممکن است به ذوق و سلیقه برخی خوانندگان ضرب‌المثل نباشد و بسیار آیاتی که به ذوق و سلیقه برخی خوانندگان باید آورده می شد اما به دلایل گوناگون در این کتاب نیامده است.»
فرهنگ امثال و تعابیر قرآنی به کوشش محسن معینی در ۸۲۴ صفحه از سوی نشر فرهنگ معاصر به بهای ۳۰۰۰۰۰ ریال منتشر شده است.