میراث مکتوب- عصمت مومنی معاون کتابخانه ملّی ایران که به عنوان نماینده سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در هشتاد و هشتمین نشست جهانی فدراسیون بین المللی انجمن ها و موسسات کتابداری «ایفلا»؛ حضور دارد؛ با بیان این مطلب، درباره محوراصلی گفتگوهای این نشست جهانی گفت: عنوان نشست «آینده فهرست نویسی و ایجاد تعادل بین مزایا و خطرات فناوری هوش مصنوعی» از جمله گفتگوهای مهم از سلسله نشست های «ایفلا» بود. در این نشست مزایای استفاده از هوش مصنوعی در بهبود کارایی و دقت فهرست نویسی، افزایش حفاظت از میراث فرهنگی، تشخیص چند زبانه و چند اسکریپتی، نمایه سازی موضوعی، استانداردسازی پیشینه های کتابشناختی، تحقیق و کشف بیان شد و در عین حال آسیب های استفاده از هوش مصنوعی نیز مورد بررسی قرار گرفت. از آنجایی که هوش مصنوعی مولد و یکی از مرتبط ترین موضوعات در هر محیط اطلاعاتی است ؛ گروه ویژه هوش مصنوعی «ایفلا» یک راهنما برای متخصصان کتابداری و اطلاعات تهیه کرده بود.
تغییر رویکرد حافظه جهانی یونسکو در مجموعه کتابخانه ها
نماینده سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در نشست جهانی «ایفلا» با اشاره به یکی از سخنرانی های مهم از این نشست جهانی که با عنوان «برنامه حافظه جهانی یونسکو» ایراد شد؛ اظهار داشت: در این سخنرانی به کارکرد حافظه جهانی یونسکو در مجموعه کتابخانه ها اشاره شد. به این معنا که حافظه جهانی یونسکو فراتر از حفاظت از آثار می تواند مجموعه کتابخانه ها را با در نظرگرفتن ظرفیت افزایش آموزش، جرقه گفتگو، ترویج صلح، چندفرهنگی و فراگیری را نیز در نظر بگیرد. همچنین در ادامه این نشست ایده هایی در پاسخ به این سوال که چگونه مجموعه‌های کتابخانه‌ها می‌توانند جوامع فراگیر، عادلانه و صلح‌آمیز را ترویج کنند؟ نیز ارائه شد.
گردش کار کتابخانه‌ها و داده‌ها در چارچوب اخلاقی
مومنی ادامه داد: یکی دیگر از سخنرانی ها در حوزه « مسئولیت مدیریت داده در توصیف و متعادل کردن کار فکری انسان با قدرت الگوریتم ها» بود. در این سخنرانی عنوان شد که کتابخانه‌ها از طریق تخصص حرفه‌ای خود با بهره‌گیری از تخصص محتوا، استانداردهای تخصصی داده، گردش کار کتابخانه‌ها و داده‌ها و ابزارهای فناوری در چارچوب اخلاقی می توانند کاربران را متمرکز کنند و اطلاعات قابل کشف و در دسترس قرار دهند. اما، این شیوه‌های حرفه‌ای ثابت باقی نمانده‌اند و به سرعت در حال تکامل هستند. بخش فناوری اطلاعات، بخش تجزیه و تحلیل موضوع و دسترسی، و بخش فهرست نویسی برای بررسی چالش ها و فرصت های این تحول و برجسته کردن مسائل اخلاقی، رویکردهای عملی و راه حل های فناوری که در کتابخانه های سراسر جهان در حال استفاده هستند؛ طراحی شده است .
توسعه کتابخانه های بومی برای شناسایی مسائل بومی
وی یکی دیگر از مباحث مطرح شده در مجموع این نشست ها را «خدمات کتابخانه های بومی» عنوان کرد و یادآور شد: «ایفلا» برای حمایت و شناسایی مسائل بومی و کتابداری بومی در نظر دارد دستورالعمل این نشست جهانی را برای خدمت رسانی بهینه به مردم بومی توسعه دهد. این نشست بر نقش کتابخانه ها برای فهم عمیق و نیاز به ایجاد زیر ساخت و به اشتراک گذاشتن دانش جوامع محلی و بومی و توانمندسازی رهبران کتابخانه ای با تغییرات متنوع جهانی تاکید داشت.
پیروی از الگوی واحد در مدیریت داده های پژوهش
عصمت مومنی با اشاره به این مطلب که موضوع مدیریت داده های پژوهش در دولت از دیگر مباحث مطرح شده در نشست جهانی «ایفلا» بود؛ خاطرنشان کرد: این نشست در پاسخ به سئوالاتی از این دست که چگونه می توان داده های رسمی را با استفاده از اصول مدیریت داده های تحقیقاتی تنظیم کرد؟ مدیریت داده های پژوهشی تا چه اندازه به سیاست گذاری و خدمات اطلاعاتی در داخل دولت کمک می کند؟ پیامدهای اخلاقی و قانونی آن چیست؟ برگزار شد و پیشنهاد شد هر سازمان مادر دولتی بخشی برای مدیریت داده های پژوهشی اختصاص دهد و از یک الگوی واحد پیروی کند. زیرا طراحی و نظارت بر اعمال اصول مدیریت داده های پژوهشی در مخازن داده های دولتی حائز اهمیت است و موجب اشتراک گذاری و دسترس پذیری داده های پژوهشی خواهد شد.
منبع: سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران