میراث مکتوب- سید ضیاءالدین طباطبایی (۱۳۴۸ـ ۱۲۶۸) فرزند سیدعلی طباطبایی یزدی (روحانی مشروعهخواه جنبش مشروطیت)، بازوی فکری کودتای ۱۲۹۹ و بیست و نهمین نخست وزیر ایران است. او در هفده سالگی نشریه ندای اسلام را در شیراز منتشر کرد و پس از توقیف آن، روزنامههای برق و سپس شرق را منتشر کرد. اوج پختگی سید ضیاء، انتشار روزنامه رعد (1292ـ1299ش) بود که یکی از تأثیرگذارترین روزنامههای تاریخ مطبوعات ایران محسوب میشود.
شماره ۶۸ روزنامه رعد، مورخ ۲۷ شعبان سال ۱۳۳۲ قمری (۲۰ سرطان یا تیر۱۲۹۳) که مقارن با روز تاجگذاری احمد شاه منتشر شده، در چهارصفحه روی پارچه حریرمانند چاپ شده و سرمقاله آن را هم سید ضیاءالدین طباطبایی، مدیر روزنامه نوشته و به احمد شاه هدیه کرده است.
این نسخه از روزنامه، اولین و آخرین روزنامه پارچهای جهان است که پیش و پس از آن، نشر روزنامه پارچهای در هیچ کدام از کشورهای جهان ثبت نشده است. اصل این روزنامه با اهمیت در آرشیوهای بزرگی چون کتابخانههای مجلس و ملی موجود نیست، اما در آرشیوهای خصوصی ایران وجود دارد.
چند سال بعد از آن، سیدضیاء با کمک دیگران، کودتایی ترتیب داد و با کمک رضا خان میرپنج، حکومت را به دست گرفت (اسفند ۱۲۹۹). او سران قوم و رجال قاجار را دستگیر کرد و به زندان فرستاد، ولی حکومت وی دیری نپایید و قدرت کامل به دست رضاخان افتاد.
سید پس از چندی به فلسطین روانه شد و سالها در آن دیار گذرانید و بعد از شهریور بیست به ایران بازگشت. شایع است که او در آنجا زمین را از فلسطینیها میخرید و به اسرائیلیها میفروخت. سید پس از تبعید رضاشاه دوباره پا به صحنه سیاست گذاشت و قصد رسیدن به صدارت داشت، ولی تلاش او به نتیجه نرسید. فقط یک دوره به نمایندگی مجلس انتخاب شد و لیدری یک گروه کوچکی از نمایندگان مجلس را برعهده داشت. سید ضیاء، حزب اراده ملی را تأسیس کرد و با حزب توده به مبارزه پرداخت، اما چون حزب سید پایگاه اجتماعی نداشت، خودبهخود از حرکت و نیرو افتاد و طرفدارانش پراکنده شدند.
او در روزنامهنگاری نبوغ خاصی داشت و از کارهای بینالمللی دیگر او حضور در جشن تاجگذاری جرج پنجم در انگلستان به عنوان نماینده مطبوعات ایران از سوی دیپلماتهای بریتانیا مورد توجه قرار گرفت.
کورش نوروزمرادی
منبع: کتابخانه مجلس شورای اسلامی