میراث مکتوب- ویراست دوم کتاب «غوطه در مهتاب» مجموعه مقالات ادبی سیدعلی موسوی گرمارودی، شاعر، از سوی انتشارات سوره مهر منتشر شد. در این اثر هفتاد مقاله در هفت فصل گردآوری شده است.
موسوی گرمارودی در پیشگفتاری که بر «غوطه در مهتاب» نوشته است، عنوان می‌کند که از میان مقالات حاضر دو سوم آن در زمینۀ شعر، شعرای قدیم و معاصر است. پس بی‌جا نیست اگر این بخش پیشگفتار را با بخشی از شعری بیاغازم که سال‌ها پیش برای شعر سروده‌ام:
آه
ای شعر،
سوگند به حنجرۀ قناری
صدای تو ماندنی‌تر است
در ادامه پیشگفتار چنین می‌خوانیم: «در تضاعیف برخی از مقالات کتابی که در دست دارید آورده‌ام که: هنرمندان و شاعران در جهان تصرف می‌توانند کرد. شاعری می‌تواند در جهان و پدیده‌های آن تصرف کند که خود در تصرف شعر باشد. پس این توانمندی حتی در شاعرترین شاعران همیشگی نیست و منحصر به همان لحظه‌هایی است که در تصرف شعر است. شعر، هم قرار، یعنی نظم و نظام، و هم قرار، یعنی آرامش نمی‌پذیرد. مثل عاشقی است و بنای عاشقی است و بنای عاشقی بر بی‌قراری است (به هر دو معنی). بنابراین در شعر امروز- و البته در شعر واقعی دیروز هم – سخنانی از این نوع که منوچهری دامغانی گفته است:
شعر ناگفتن بِه از شعری که باشد نادرست / بچه نازدان به از شش ماهه افکندن جنین»
موسوی گرمارودی سال‌هاست اعتقاد دارد که تعهد و التزام صفت شاعر است و نه صفتِ شعر. وی در مورد داوری شعر و نقد هم گفته است: همانطور که بازپرس‌ها همواره پس از نزاع وارد معرکه می‌شوند داوران و منتقدان شعر هم پس از جوشیدن شعر به سراغ شعر می‌توانند رفت.
این شاعر پیشکسوت در ادامه پیشگفتار خود بر کتاب «غوطه در مهتاب» به برخی معیارهای داوری پرداخته و نوشته است: «داوران با معیارهای خود تا حدودی می‌توانند ملاک‌هایی را در نظر بگیرند که برخی از آن معیارها عبارت‌اند از تازگی مضمون و چگونگی پرورش آن، قریحه و چند و چون آن، شناخت درست از قالب انتخاب شده، هماهنگی شعر با نحوۀ ارائه شعر و شناخت و کاربرد موسیقی چهارگانۀ شعر، هندسه و ساختار شعر و جنبه‌های بیرونی شعر مانند ایجاز، آشنایی‌زدایی در حوزۀ «نحو» زبان و غیر آن، متناقض‌نمایی (پارداوکس)، حس‌آمیزی و آرایه‌های لفظی و معنوی و جز آنها».
خوانندگان در ادامۀ پیشگفتار این کتاب می‌خوانند: «من به عنوان خدمتگزار کلمه و فقط به احترام شعر، سری را که درد نمی‌کرد دستمال بستم؛ یعنی در این کتاب در صدد برآمدم که به نقد ذوقی شعر برخی از شعرا بپردازم. اصولا علوم انسانی و خاصه شعر در قلمروی هور و قلیایی قرار دارد و بی‌گمان تعیین مرزهای پرنیانی زیبایی آن، بسیار مشکل است».
ویراست دوم غوطه در مهتاب علاوه بر تقریبا تمام مقالات ویراست اول، حدود همان مقدار مقالۀ جدید، از جمله نگاهی به شعر برخی از شعرای جوان افزوده دارد.
غوطه در مهتاب در هفت فصل تدوین شده است. موسوی گرمارودی در فصل نخست شعر برخی از شاعران قدیم را بررسی کرده و در مقالاتی به اشعار نظامی گنجوی و انوری ابیوردی پرداخته است. «چهرۀ حافظ در آیینۀ دیوان او»، «یک مأخذ محتمل دیگر برای «الا یا ایها الساقی»، «اصطلاحات خوش‌نویسی در شعر حافظ»، «قرائت من از دیوان حافظ» از جمله مقالات این فصل است.
«شاعران معاصر کهن‌سرا (= نئوکلاسیک‌ها)» عنوان فصل دوم از این کتاب است. نویسنده در این فصل مقالاتی دربارۀ اقبال لاهوری، خلیل‌الله خلیلی، صدرالدین عینی، به عنوان پدر ادبیات معاصر تاجیکستان نوشته است. خوانندگان در ادامۀ این فصل مقالاتی از موسوی گرمارودی درباره شاعرانی مانند نوذر پرنگ، بهزاد کرمانشاهی، علی اشتری، مشفق کاشانی، هوشنگ ابتهاج، خسرو احتشامی، محمد‌علی بهمنی، فاضل نظری، علیرضا قزوه، حمیدرضا برقعی، محمدحسین انصاری‌نژاد و محمدمجید گرمارودی و اعظم سعادتمند را از نظر می‌گذرانند.
عنوان فصل سوم این اثر«شاعران نوپرداز» نام دارد. نویسنده در این بخش به نیما و ابداع وی در شعر پرداخته و شعر سهراب سپهری را بررسی کرده است. «نگاهی کوتاه به شعر بلند حسین منزوی»، «شعرهای آیینی قیصر امین‌پور»، «یادداشتی بر مجموعۀ “دستور زبان عشق”»، «شعر طاهره صفارزاده در مجموعۀ “سفر پنجم او”» بخش دیگری از مقالات موسوی گرمارودی است. محمد جواد محبت، و محمدرضا عبدالملکیان از دیگر شاعرانی هستند که موسوی گرمارودی در این فصل مقالاتی را به شعر آنها اختصاص داده است.
«یاد برخی بزرگان» و «مقالات ادبی گوناگون» عناوین فصل‌های چهارم و پنجم کتاب غوطه در مهتاب است. نویسنده در این دو فصل یاد بزرگانی مانند علی اصغر فقیهی، ایرج افشار، سیدابوالحسن حافظیان، سیدجعفر شهیدی، حسن کسائی، ادیب نیشابوری و مهدی محقق را گرامی داشته است. در فصل پنجم، مقالاتی گوناگونی نیز درباره اَلَموت، بیاض تاج‌الدین احمد، شهر خجند، نوروز و برخی مسائل فرهنگی دیگر آورده است.
«نقد کتاب» عنوان فصل ششم از این اثر است. وی در این فصل مقاله‌ای با عنوان «سنجه ترازو، نقدی بر کتاب “ترجمه‌های ممتاز قرآن در ترازوی نقد”» نوشته است. از عناوین دیگر مقالات می‌توان «”البیان” گنجی شایگان در پژوهش قرآن»، «عشق و صبوری؛ یادداشت‌های ایام زندانِ یک فرهیخته»، «نقدی بر “علی نامه” چاپ حروفی؛ تصحیح رضا بیات و ابوالفضل غلامی»، «نهج‌البلاغه ترجمۀ روانشاد استاد دکتر سیدجعفر شهیدی»، «ترجمه‌ای بسیار قدیمی از قرآن کریم» اشاره کرد.
فصل پایانی این اثر دربردارنده دو سفرنامه موسوی گرمارودی است. سفر به تاجیکستان و سفرنامه طبس دو سفرنامه منتشر شده در فصل سفرنامه‌های غوطه در مهتاب است.
ویراست دوم کتاب «غوطه در مهتاب» مجموعه مقالات ادبی سیدعلی موسوی گرمارودی در 698 صفحه و با قیمت 80 هزار تومان منتشر شده است.
نویسنده: مریم مرادخانی