نجوم و احکام نجوم در دوره اسلامی

میراث مکتوب – اصطلاح «علم النجوم» (دانش ستارگان) نزد مؤلفان مسلمان، هم به احکام نجوم و هم به نجوم گفته می ‌شد. به عبارت دقیق ‌تر، به احکام نجوم که ابومعشر بلخی، احکامی سدۀ سوم هجری، آن را «دانش تأثیر قدرت ستارگان، در زمانی معین، و همچنین در زمان آینده» تعریف کرده است، «علم احکام النجوم»، «علم الأحکام»، یا صرفاً «احکام» یا «تنجیم» (تأثیر ستارگان) می‌گفتند. در مقابل، نجوم را معمولاً «علم الفلک» یا به تعبیر مشهورتر «علم الهیئه» می‌خواندند.
دایرهالمعارف‌نویسان قدیم هر دو شاخه را تحت یک عنوان آورده‌اند و اشاره می‌کنند که احکام نجوم، چنان که خود بطلمیوس توصیف کرده، پیامد طبیعی و البته قابل تفکیک نجوم است. ابن ندیم آثار نیریزی، شارح مجسطی بطلمیوس و اصول اقلیدس، را بیشتر ذیل هیئت دسته‌بندی کرده است تا احکام نجوم.
در طبقه‌بندی ‌های رایج علوم، این دو شاخه معمولاً زیرشاخه‌هایی از یک علم در نظر گرفته می‌شدند و فقط حدود قرن هفتم هجری بود که نجوم به طور کامل از احکام نجوم جدا شد. از آن پس نجوم یک علم ریاضی محسوب می‌شد و احکام نجوم به حوزۀ علوم طبیعی کاربردی از جمله کشاورزی، پزشکی و شیمی منتقل شد.ادامۀ مقاله «نجوم و احکام نجوم در دوره اسلامی» نوشته جورج صلیبا ترجمۀ یونس مهدوی که در شماره سوم میراث علمی اسلام و ایران به چاپ رسیده است بر روی فایل پایین بخوانید.

اخبار مرتبط
…………………………………………………

ترتیب و توالی سال‌های عادی و کبیسه

علوم ایرانی، علوم عربی، یا علوم دورۀ اسلامی؟

شاخص نوروز در روستای ترازوج خلخال

واژگان رومی‌ تبار در رساله‌ های دارویی نگاشته شده در اسپانیای دوره اسلامی

دریافت فایل