بنا بر روایات مشهور بطلمیوس اول (حک ۳۲۳-۲۸۳ ق‌م) ملقب به سوتر (= رهاننده)، بنیانگذار دولت بطلمیوسان مصر، یا به روایاتی دیگر پسرش بطلمیوس دوم(حک ۲۸۳-۲۴۶ ق‌م) ملقب به فیلادلفوس(= محبوب پدر) فرمان داد در کوی سلطنتی[۱] واقع در شمال شرقی شهر ـ همچنان که در دیگر شهرهای یونانی مرسوم بود ـ معبدی برای «موزه‌ها» (الهه‌ها یا ارواح الهام دهندۀ آفرینش ادبی و هنری) بسازند و سپس به تقلید از لوکئوم ارسطو کتابخانه‌ای نیز در کنار آن مجموعه بنیاد گردد. در روزگار بطلمیوس دوم، کتابخانه‌ای بسیار کوچکتر از کتابخانۀ سلطنتی در کنار معبد سراپئوم و در جنوب غربی شهر ساخته شد و برخی از کتاب‌ها که به دلیل کمبود جا نگهداری از آنها در کتابخانۀ اصلی ممکن نبود بدانجا منتقل شد. این دو کتابخانه در مآخذ اروپایی غالباً با الفاظ «کتابخانۀ مادر» و «کتابخانۀ دختر» از یکدیگر متمایز شده‌اند (ترتولیان، آپولوژی، XVIII, 5-8؛ ویبلی، ۷۴۲، نوتون، ۱۳۰-۱۳۱؛ شرا، ۱۳۷؛ قس بلوم، ۱۴۰-۱۴۵ که به نقل از یوآنس تستسس تأسیس هر دو کتابخانه را در درون و بیرون قصر به بطلمیوس دوم نسبت می‌دهد؛ مکنزی و دیگران، ۹۹-۱۰۰؛ قس دلیا، ۱۴۵۱, ۱۴۵۸: که تأسیس سراپئوم را یک بار به روزگار بطلمیوس سوم و بار دیگر به روزگار بطلمیوس دوم نسبت می‌دهد)
پژوهشگران تاریخ علم، غالباً تأسیس این کتابخانه را یکی از علل اصلی جهش شگفت‌انگیز اسکندریه در عرصۀ پژوهش‌های علمی و ادبی می‌دانند. مکتب ادبی اسکندریه نیز به نوبۀ خود و به واسطۀ نویسندگان نامداری چون آپولونیوس رودسی، تئوکریتوس، بیون و پولیبیوس گنجینه‌ای غنی از آثار حماسی، تعلیمی، مرثیه‌ای، هزلی، بزمی و تاریخی پدید آورد. آثار نحوی و زبانشناسی اسکندرانی در شمار بهترین‌ها بود.
ادامه این مقاله را اینجا بخوانید!