میراث مکتوب- توجه به آثار مکتوب ماندگار این کهن سرزمین و بازخوانی، تصحیح و نشر آنها، نهادهایی چون بنیاد فرهنگ ایران به سرپرستی زنده‌یاد دکتر پرویز ناتل خانلری را به خاطر می‌آورد. در کنار آن، فعالیت‌های انجمن آثار ملی (انجمن آثار و مفاخر فرهنگی کنونی) در نشر آثار و بزرگداشت مفاخر و برپایی همایش‌هایی چون هزاره فردوسی و ابن سینا و توجه به آثار آنان سنتی حسنه و پسندیده بود که برای آیندگان به جای ماند. جای اظهار خوشبختی است که آن سنت حسنه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ادامه یافت.
آنچه امروز تحت عنوان “مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب” از آن یاد می‌شود، شاخه‌ای پُربار از آن درخت دیرینه‌سال است که تا امروز برگ‌های زرینی در حوزۀ فرهنگ به‌ویژه معرفی آثار خطی دانشمندان و متفکران حوزۀ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران و احیاء و چاپ و نشر نسخه‌های خطی آثار نویسندگان ایرانی یا کشورهای اسلامی پدید آورده است.
این نهاد ارجمند با برگزاری همایش‌ها و نشست‌های علمی و پژوهشی، کارگاه‌های آموزشی، تأسیس مجلات وزین چون «آینۀ میراث» و «گزارش میراث» و «میراث علمی اسلام و ایران»، تهیه و تدوین و نشر جشن‌نامه‌ها و یادنامه‌های مفاخر، توانست حوزۀ فعالیت خود را گسترش دهد و زمینۀ بهره‌گیری از آموخته‌ها و دستاوردهای علمی مفاخر پیشکسوت چون شادروان استاد سیدعبدالله انوار را برای محققان و پژوهندگان جوان فراهم آورد. از سوی دیگر، سبب پرورش و شکوفایی استعداد محققان جوان در زمینۀ نسخه‌پژوهی و تصحیح متون باشد که اینک هر یک مایۀ مباهات و فخر جامعۀ علمی کشور هستند.
بدین‌ترتیب می‌توان گفت که این مرکز با وقوف تمام نسبت به اهمیت میراث مکتوب، تصحیح و نشر متون خطی را با رعایت حداکثر موازین علمی وجهۀ همّت ساخت و با فعالیت مستمر در این زمینه، کمابیش تنها حامی مصححان و پژوهشگران شناخته شد، و با چاپ و نشر این آثار همچون میراث‌بانی شایسته در معرفی و نقد آن معرفی شد و پیوسته بر قدر و مرتبت خود در چشم اهل علم افزود و خود را از آنچه بود برتر و گرامی‌تر کرد.
جلسات دیدارهای دوستانۀ مؤسسه در آخرین چهارشنبه هر ماه که طی چند سال گذشته تاکنون به‌صورت مداوم با حضور بسیاری از مفاخر پیشکسوت و فعالان حوزهٔ فرهنگ و شماری دیگر از استادان و پژوهشگران برگزار می‌شود، در کارنامهٔ این مرکز جایی خاص دارد، زیرا علاوه بر آنکه فرصت دیدار با چهره‌های ماندگار فرهنگی کشور و گاه محققان و پژوهشگران خارجی را میسر می‌کند، مدعوین غالباً از فعالیت‌های ادبی و فرهنگی صورت گرفته طی یک ماه گذشته در زمینۀ میراث مکتوب آگاه می‌شوند.
همهٔ این آثار ماندگار حاصل کوشش‌های بی‌دریغ آقای دکتر اکبر ایرانی است که دل در گرو ایران و فرهنگ ایرانی دارد که گرچه با انواع مشکلات دست و پنجه نرم می‌کند، هرگز دلسرد نشده و همچنان پُرتوان، با شور و شوق، با یاری و همراهی همکاران کوشا، دلسوز و توانای خود پرچمدار حفظ فرهنگ این کهن مرز و بوم است.
اکنون که سه دهه از فعالیت میراث مکتوب می‌گذرد، می‌توان دریافت که این مؤسسه سال‌ها منشاء فعالیت‌های ماندگار فرهنگی بوده و به سهم خود، کوشیده است چراغ پژوهش و تحقیق و نشر میراث را در روزهای کم‌فروغ فرهنگ روشن و پُرفروغ نگاه دارد.
توفیق روزافزون آقای دکتر ایرانی، این خادم کوشا و نامی عرصۀ علم و فرهنگ را از خداوند منان آرزو می‌کنم و امیدوارم بیش از پیش شاهد موفقیت‌های مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب در انتشار آثار سودمند نیاکان خویش باشیم.
دکتر نادره جلالی
پژوهشگر، مصحح و منتقد متون تاریخی