میراث مکتوب – فرهنگ‌نویسی به شیوه جدید در ایران فنی نوپا است. فرهنگ‌نویسی معمولاً در نهادها و مؤسسات علمی‌ای که دارای توان مالی نسبتاً خوبی هستند یا به سفارش مؤسسه‌های انتشاراتی بزرگ و توانمند انجام می‌گیرد.
برای فرهنگ‌نویسی بی‌شک باید مقدمات علمی و فنی فراهم شود. فرهنگ‌نویسان باید کتاب‌ها و مقالاتی را که زبان‌شناسان و محققان این فن دربارۀ فرهنگ‌نویسی نوشته‌اند مطالعه کرده باشند. از آنجا که در زبان فارسی چنین منابعی وجود ندارد، دست‌اندرکاران فرهنگ‌نویسی در ایران باید دست نیاز به نوشته‌هایی که در زبان‌های غربی نوشته شده دراز کنند. راه دیگری که فرهنگ‌نویسان می‌توانند اختیار کنند، ترجمۀ نوشته‌های متخصصان فرهنگی به زبان فارسی است. این کتاب ترجمۀ یازده مقاله در باب فرهنگ‌نویسی است که گامی مهم در آشناکردن علاقمندان و دست‌اندرکاران این فن است. مقالات از زبان‌های انگلیسی و فرانسه ترجمه شده است و بیشتر مترجمان آنها پژوهشگران گروه فرهنگ‌نویسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی‌اند و بنابرین با این فن و مباحث آن آشنا هستند.
مقالات این کتاب به سه بخش تقسیم شده است. بخش اول که شامل سه مقاله است، ویژۀ «فرهنگ‌نویسی از جنبۀ کلان» است و بخش دوم که بیشتر حجم کتاب را به خود اختصاص داده، ویژۀ «فرهنگ نویسی از جنبۀ خرد» است. مقالۀ اول بخش اول که «طرح‌های فرهنگ‌نویسی» نام دارد به قلم اسونسن است. مؤلف در این مقاله از اساس طرح، نیازهای کاربران، عامل نهان، مسائل مالی، جذب و ساماندهی نیروها، جمع‌آوری و گزینش مواد اولیه، شکل ظاهری فرهنگ شامل حروف‌چینی و صفحه‌آرایی فرهنگ، شیوه‌نامه، اصلاح برنامۀ طرح که ممکن است در طول تألیف فرهنگ نیاز به اعمال آن پیش بیاید، فراهم‌کردن یک بخش نمونه، اجرای طرح، هدایت و نظارت بر آن، نمونه‌خوانی و …. گفتگو کرده است. مقالۀ دوم به تربیت فرهنگ‌نویس اختصاص دارد. مؤلف در این مقاله از پیشینۀ تحصیلی پژوهشگر فرهنگ‌نویسی، آموزش پژوهشگر، شامل خودآموزی، آموزش ضمن کار و آموزش دانشگاهی و ادامه آموزش حرفه‌ای مداوم بحث کرده است. در مقالۀ سوم این بخش که توسط لادیسلاو زگوستا فرهنگ‌نویس و زبان‌شناس تاریخی معروف چک و سپس آمریکایی نوشته شده، بیشتر بحث مؤلف به فرهنگ‌نویسی رایانه‌ای/ الکترونیکی اختصاص یافته است.
در بخش دوم چهار مقاله و در بخش سوم نیز چهار نوشتار آورده شده است. مؤلفان این مقالات از تمام مباحث مربوط به فرهنگ‌نویسی نظری و عملی بحث کرده‌اند. در مقالات حتی از وزن کاغذ و قطع فرهنگ، انگشتی در فرهنگ، سرصفحه، حواشی و ستون‌ها، آرایش حاشیه‌ای، آرایش فرورفته، آرایش چهارگوش، تصویر و جز آنها نیز بحث شده است.
فهرست مطالب کتاب:
پیش‌گفتار/ علی‌اشرف صادقی
بخش اول: فرهنگ‌نویسی از جنبۀ کلان:
طرح‌های فرهنگ‌نویسی/ بو اسونسن؛ ترجمۀ ندا گرکانی
تربیت فرهنگ‌نویس/ ادوارد گیتس؛ ترجمۀ سوسن سمراد
پیشرفت‌های احتمالی آینده در زمینۀ فرهنگ‌نویسی/ لادیسلاو زگوستا؛ ترجمۀ مرضیه صناعتی
بخش دوم: فرهنگ‌نویسی از جنبۀ خرد:
اصول فرهنگ‌نویسی یک‌زبانه/ دیرک خرارتس؛ ترجمۀ فریبا قطره
مؤلفه‌ها و ساختارهای فرهنگ‌های عمومی یک‌زبانه/ فرانتس جوزف هاوسمان و هربرت ارنست ویگانت؛ ترجمۀ سوسن سمراد
رویکرد قیاسی در فرهنگ یک‌زبانه/ ژوزف ری‌دبو؛ ترجمۀ زهرا جعفری
اطلاعات زبانی و دایرةالمعارفی غیرضروری در مدخل فرهنگ‌ها/ مارگارت کوپ؛ ترجمۀ ندا زادگان
بخش سوم: کاربران فرهنگ:
جامعه‌شناسی کاربران فرهنگ: فرضیه‌ها و مطالعات تجربی/ ر. ر. ک. هارتمن؛ ترجمۀ فرزانه طاهری
آموزش روش استفاده از فرهنگ: وضعیت کنونی و وظایف آتی/ هانری بژوان؛ ترجمۀ سوسن سمراد
راهنمای کاربران در فرهنگ‌ها/ بتی کرک پاتریک؛ ترجمۀ کبری سلسله‌سبزی
قابلیت مراجعه به فرهنگ و روانی آن: جنبه‌های صوری/ لوران بره؛ ترجمۀ عاطفه ابهری
واژه‌نامۀ فارسی ـ انگلیسی
واژه‌نامۀ انگلیسی ـ فارسی
فرهنگ‌نویسی مباحث نظری و کاربردی، جمعی از نویسندگان، مترجم: عاطفه ابهری و دیگران با پیش‌گفتاری از علی‌اشرف صادقی، تهران، کتاب بهار، 296 صفحه، 1395.
منبع: کتابخانۀ تخصصی ادبیات