در این راستا، اخیراً به همّت بلند مؤسسه کتاب‌شناسی شیعه از خدمات علمی آیةالله سیداحمد صفائی خوانساری(م۱۳۵۹ق)، و فرزند مکرمش، آیةالله سیدمصطفی صفائی خوانساری(م۱۴۱۳ق) در قالب صفائی نامه تجلیل و تکریم شد. صفائی‌نامه در دو باب ( هر باب مشتمل بر دو فصل)، و یک خاتمه سامان یافته است.
در فصل اوّل از باب اوّل سرگذشت آیةالله سیداحمد صفائی از دوازده منبع تراجمی گزارش شده است. بیان دو سرگذشت ایشان به قلم فرزند دانشورش، در فصل اوّل، چشم نواز و قابل توجّه است. فصل دوم با چهار بخش اختصاص به آثار آیةالله سیداحمد صفائی دارد: ۱. تألیفات؛ ۲. مستنسخات؛ ۳. اجازات؛ ۴. نامه ها.
در بخش اوّل این فصل به تألیفات ایشان پرداخته شده و هیجده اثر معرفی شده است. از آنجا که امّ التألیفات ایشان اثر گرانسنگ کشف الأستار عن وجه الکتب و الأسفار است، چهار مقالۀ مستقل در معرفی این اثر وارد شده است. الأغلاط الواقعة، تاریخ خوانسار، و رسائل گوناگون ایشان آثار بعدی معرفی شده در بخش تألیفات هستند.
روحیه محققانه آیةالله صفائی که قسمت عمدۀ آن مربوط به تهیه و تدارک اسناد و منابع لازم در تألیف و تدوین کشف الأستار بود، و از طرف دیگر نبودن کتابخانۀ مفصّل و مجهّز در محلّ اقامت ایشان(خوانسار)، و دوری از مراکز علمی، در کنار همّت عالی و غیرت دینی موجب استنساخ کتب و رسائل فراوانی(در حدود سیصد اثر) به قلم پربرکت آیةالله صفائی شد. فهرست مستنسخات ایشان در بخش دوم آمده است.
در بخش سوم اجازات آیةالله صفائی – شامل هشت اجازه گرفته شده، و چهار اجازه داده شده- آمده است. بخش چهارم و پایانی، نامه های آیةالله صفائی است. هفت نامۀ رسیده و تنها یک نامۀ فرستاده شده از ایشان در این بخش آمده است.
امّا باب دومِ صفائی نامه که قسمت عمده این اثر را تشکیل می دهد همانند باب اوّل از دو فصل تشکیل شده است.
در فصل اوّل سرگذشت آیةالله سیدمصطفی صفائی از ده منبع و مصدر تراجم گزارش شده است. فصل دوم که اختصاص به آثار ایشان دارد از چهار بخش تشکیل شده است: ۱. مصاحبه ها؛ ۲. انساب، تراجم، نسخه شناسی و کتاب شناسی، و نکته های گوناگون؛ ۳. اجازات؛ ۴. نامه ها.
در بخش اوّل، سه مصاحبه آیةالله سیدمصطفی صفائی در مورد آیات عظام: حاج آقا نورالله اصفهانی، حاج آقا حسین بروجردی، و امام خمینی(رحمهم الله تعالی) بازنشر شده است.
بخش دوم این فصل، خود از چهار قسمت تشکیل شده است: در قسمت اوّل به انساب پرداخته شده و سه اثر آیةالله صفائی (تعلیقه بر عمدةالطالب، معرفی سادات رضوی سرچشمه خوانسار، و شجره نامه سادات غدقون بروجرد) در این قسمت آمده است.
در قسمت تراجم، به قلم ایشان سرگذشت سه عالم شیعه نگاشته شده است: ۱. آیةالله سیدابوتراب خوانساری؛ ۲. آخوند ملامحمد امامی خوانساری؛ ۳. آیةالله سیدمحمدتقی خوانساری(رحمهم الله تعالی).
به لحاظ خبرویّت آیةالله صفائی در نسخه شناسی و کتاب شناسی، در قسمت سوم یادداشت های ایشان درباره این شش عنوان آمده است: ۱. نورالعیون؛ ۲. الدر المسلوک في أحوال الأنبیاء و الملوک؛ ۳. الروضة الغنّاء في تحقیق معنی الغناء؛ ۴. منیة اللبیب في شرح التهذیب؛ ۵. معاهده نامه أمیرالمؤمنین(علیه السلام)؛ ۶. قرآن پاسنگی.
قسمت چهارم اختصاص به نکته های گوناگون دارد و خود از دو بخش مکتوبات و مسموعات تشکیل شده است. عناوین بخش مکتوبات این چنین است: ۱. اختلافات دینی؛ ۲. احادیث اخلاقی؛ ۳. حکایة إلهامیة؛ ۴. شفاء وجع العین؛ ۵. سرّ تسمیة العنقاء؛ ۶. دعاء للصبي الذي لاینام و یبکي کثیراً؛ ۷. دعای توفیق تشرّف به مکّه مکرمه؛ ۸. دو یادداشت در تأیید موقوفه.
بخش مسموعات اختصاص به دوازده نکته نغز و حکمت آموزی دارد که از آیةالله صفائی در مجالس گوناگون شنیده شده است.
امّا در بخش سوم از فصل دوم به اجازات آیةالله سیدمصطفی صفائی پرداخته شده است. در قسمت مجیزان، اجازه نامۀ تصدیق اجتهاد، امور حسبیه، و نقل روایت از ۳۱ نفر از مشاهیر علمای شیعه آمده است. همچنانکه در قسمت مجازان، چهارده اجازۀ آیةالله صفائی به دیگران آمده است. در بخش چهارم و پایانی این فصل به نامه های آیةالله صفائی پرداخته شده است. در قسمت اوّل نامه های ۳۵ نفر از علمای حوزه و بلاد به ایشان، و در قسمت دوم هشت نامه ایشان به دیگران آمده است.
صفائی نامه دارای یک خاتمه است که اسناد و تصاویر دیدنی و جالبی در آن گنجانده شده است. گفتنی است بسیاری از اجازات، نامه ها، اسناد، و تصاویر برای اوّلین بار منتشر می شود و از نفائس محسوب می شوند. از این رو، حاوی مطالب مفید و اطلاعات بکر از وضعیت حوزه علمیه قم و روابط مرجعیت با علمای بلاد در قرن اخیر است.
منبع: بساتين