میراث مکتوب- انتشارات زحل کتاب «شریعت، سلطنت و طریقت در دوره قاجار» نوشته سمیه ارغیانی را به چاپ رساند.
مؤلف در این اثر با نگاه تحلیلی به رابطه سه نهاد مهم در دوره قاجار یعنی: شریعت، سلطنت و طریقت، پرداخته است. طبق این تحلیل، در دوره دو شاه اول، یعنی آقا محمدخان و فتحعلی شاه، گفتمان شریعت بر طریقت غلبه داشته و در دوره محمد شاه گفتمان طریقت بر شریعت غلبه کرده است.
در راستای مناسبات سه نهاد فوق، مولف سه تحلیل ارائه می‌دهد:
۱_گفتمان شریعت با سلطنت که خود در دو بخش گفتمان قدرت محور_از سوی علما_ و گفتمان تمکین محور _از سوی پادشاه_ اعمال شده است.
۲_گفتمان طریقت با سلطنت که در دو بخش گفتمان ارادت محور _ از سوی پادشاه_و گفتمان ولایت محور _ از سوی صوفیان_ است.
۳_گفتمان شریعت با طریقت که این مهم نیز با دو هدف گفتمان تکفیر محور و گفتمان تایید محور صورت پذیرفته است.
در فصل آخر نیز بیان شده است که جریان شیخیه با استفاده از گفتمان «معنا محور» با نهاد سلطنت رفتار می‌کرد، که البته در یک چرخش مفهومی تبدیل به گفتمان «مهدویت محور» گردید. رفتار نهاد سلطنت با هر یک از نهادها یا جریان‌های فکری، عامل قدرت‌گیری و در نتیجه گسترش و غلبه آن گفتمان شده است. از این رو هر نهاد یا جریان فکری سعی در نزدیک شدن به اهرم قدرت یعنی «نهاد سلطنت» داشته است.
ارتباط گسترده نهاد شریعت با سلطنت که از دوره صفوی شروع شده بود، در ایران عصرِ قاجار نیز ادامه داشت. در این دوره – یعنی از سلطنت آقامحمد خان تا پایان حکومت محمدشاه – علاوه بر نهاد شریعت، طریقت و نیز به‌صورت محدود، اسماعیلیه، تلاش کردند تا با نهاد سلطنت مرتبط شده و از این رهگذر، گفتمان غالب را شکل دهند؛ از سوی دیگر، گرایش فکری شیخیه، نیز سعی در ارتباط با دربار و کسب قدرت معنوی داشت. لذا مشاهده می‌شود که نهاد شریعت با گفتمان «قدرت محور» با نهاد سلطنت مواجه می‌شود و نهاد تصوف با گفتمان «ولایت محور» برخورد می‌کند؛ شیخیه نیز از گفتمان «معنا محور» استفاده می‌کند که در یک چرخش مفهومی، تبدیل به گفتمان «مهدویت محور» می‌شود.
در قبال این گفتمان‌ها نیز، دربار رویه خاصی در پیش می‌گیرد و برخی را به لطف می‌پذیرد و برخی را به قهر می‌راند. در واقع، این رفتار نهاد سلطنت با هریک از نهادهای بررسی شده، عامل قدرت‌گیری و در نتیجه گسترش آن می‌گردد و رویکردِ گفتمانیِ نهاد غالب را با دیگر نهادها مشخص می‌کند.
انتشارات زحل کتاب «شریعت،سلطنت و طریقت در دوره قاجار» نوشته دکتر سمیه ارغیانی را در ۱۵۱ صفحه به بهای ۱۰۰ هزار تومان به چاپ رساند.
منبع: ایبنا