میراث مكتوب – زندگی و زمانه عباس اقبال آشتیانی کتابی درباره سهم استاد عباس اقبال آشتیانی در زمینۀ تاریخ و ادبیات ایران است.
استاد اقبال آشتیانی در سال‌های 1275 تا 1334 شمسی می‌زیست. این سال‌ها شامل دورانی از انقلاب مشروطه 1285 شمسی تا سال‌ها پس از جنگ جهانی دوم است. او ناظر دوران پرحادثه‌ای از تاریخ ایران بود. این دوران شامل جنبش مشروطیت، دو جنگ جهانی، تغییر خاندن حكومتی از قاجار به پهلوی، انتقال قدرت از یك پادشاه قدرتمند خودرای (رضاشاه) به وارثش (محمدرضاشاه) و جنبش ملی‌گرایی مصدق بود. این رویدادهای مهم، اقبال را سخت تحت تاثیر قرار داد.
این كتاب در چهار فصل تنظیم شده است. «ایران در نیمه نخست قرن بیستم میلادی»، «زندگی عباس اقبال»، «آثار عباس اقبال» و «اقبال و یادگار» عناوین چهارگانه این فصول هستند. كتاب با مقدمه‌ای شروع میشود كه به طور كلی به تاریخ روشنفكری ایران و جایگاه اقبال در سنت روشنفكری ایران می‌پردازد.
در فصل نخست این كتاب، عوامل تاثیرگذار بر روند تاریخ ایران در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی مرور میشود.
فصل دوم به زندگی اقبال، سال‌های تاثیرگذار و پربار زندگی او، فعالیت‌های او در ایران و خارج و دوستان و همكارانش كه در بسیاری از ایده‌های فكری آن روزگار با او سهیم بودند، اختصاص دارد. در مورد تحولات نظام آموزشی ایران و روزنامه‌نگاری نیز در این فصل بحث میشود.
در فصل سوم این كتاب سهم اقبال در زمینه تاریخ و ادبیات ایران و تاثیر وی در تحول روزنامه‌نگاری ایران بررسی میشود؛ چرا كه وی جزو نخستین فردی است كه در ایران برای نوشتن تاریخ به روش علمی مدرن متاثر از مستشرقان تلاش كرد.
در فصل چهارم و نهایی این كتاب نیز به فعالیت روزنامه‌نگاری عباس اقبال و تحلیل عقاید بارز وی در سرمقاله‌هایش در نشریه «یادگار» می‌پردازد. یادگار متعلق به اقبال، نخستین نشریه مهم تاریخی ایران بود كه بین سال‌های 1323 و 1328 منتشر می‌شد. در طول این پنج سال، اقبال اغلب به تنهایی مجله‌اش را می‌نوشت و برای ایرانیان تاریخ و میراث‌شان را فاش می‌كرد.
در بخشی از این كتاب درباره دیدگاه اقبال در رابطه با ایران آمده است: «اقبال معتقد بود كه ایران مراحل دشواری را در تاریخ خود پشت سر گذاشته و تباهی بر همه جنبه‌های زندگی ایرانی سایه افكنده است. او مدعی بود كه همه وجوه زندگی ایرانی برای مدتی نزدیك به یك قرن و نیم، بر پایه‌ای نادرست بنا شده و كشور فاقد اصلی درست بوده است كه ساختار ملتی متمدن بر آن استوار شود.»
اندیشه، لیدا: زندگی و زمانه عباس اقبال آشتیانی، ترجمۀ جلال الدین افضل، تهران، نامک، 272 صفحه، 1393.