میراث مکتوب- تفسیر راجی
یکی از نسخه های ارزنده که تا کنون ناشناخته باقی مانده، تفسیر منظوم سوره یوسف است. عکسی از نسخه خطی این تفسیر در مرکز احیای میراث اسلامی در قم موجود است و به خط نسخ، توسط کاتبی به نام محمد صادق بن عبدالصمد موسوی عارفی در ۲۶۱ صفحه کتابت گردیده است. تاریخ کتابت این نسخه ۲۰ ربیع الاول ۱۳۴۹ هجری قمری است که در مکتبه سید محمد نبوی در دزفول کتابت گردیده است. سراینده این منظومه، حاج سید مرتضی دزفولی است که در جای جای اثر از خود با عنوان راجی یاد می کند و از سرایندگان اواخر قرن سیزدهم هجری است. این تفسیر به فارسی سروده شده و مشتمل بر حدود سه هزار بیت است که در نوع خود کم نظیر است.
یلمه ها در پژوهش خود سعی کرده ضمن تصحیح و تنقیح این اثر نفیس که از جهت ادبی و عرفانی دارای ارزش فراوانی است، به معرفی اجمالی دیگر تفاسیر منظوم در ادب فارسی و به ویژه تفاسیر سوره یوسف در شعر فارسی پرداخته شود. روش کار وی بدین صورت است که در آغاز، متن نسخه اساس به شیوه علمی، بازخوانی گردیده و به دنبال آن، تمام ابیات، یک به یک با نسخه بدل مطابقت داده شده و مواردی که ضبط نسخه اساس، غلطی واضح داشته است، آن ضبط به حاشیه برده شده و شکل اصلاحی و صحیح نسخه بدل، در داخل متن جایگزین گردیده است. پس از ارائه متن اثر نیز فهارسی تهیه و به این مثنوی اضافه گردیده است.
وجوه ارزش و اعتبار تفسیر منظوم سوره یوسف راجی را می توان این چنین برشمرد: ۱- این تفسیر منظوم از جهت تعداد ابیات، طولانی ترین تفسیری است که به شرح و تفسیر تک تک آیات این سوره مبارکه پرداخته و مفاهیم و مضامین مندرج در این آیات را از جنبه های گوناگون مورد بررسی و تحلیل قرار داده است. ۲- راجی پیش از پرداختن به تفسیر آیات و کشف رموز و اسرار عرفانی کلام الهی، به ترجمه آیات قرآنی این سوره می پردازد که ترجمه اش از حیث سادگی و کاربرد لغات سلیس و روان، دارای ارزش خاصی است. ۳- مفسر در ترجمه و تفسیر برخی آیات، تحت تاثیر مضامین آیات، به آسمان عشق و عرفان پرواز کرده و اشتیاق و سوز درونی خود را با زیباترین تعابیر و ترکیبات به وصف می کشد. ۴- مفسر در اثنای شرح و تفسیر آیات این سوره، در مقام یک مربی و معلم اخلاق، گاه گاه مضامینی اندرزگونه و تعلیمی را یادآور می شود که در جای خود بی نظیر است. ۵- مفسر در کنار تفسیر آیات قرآن، در پی تاویل آن آیات نیز بوده است و به تاویل های گوناگون برخی از آیات می پردازد. ۶- از اسلوب کلام و بیان و نیز مضامین و مفاهیم مندرج در این تفسیر، چنین بر می آید که مفسر با تفسیرهای گوناگون پیش از خود آشنایی کامل داشته است.
دانستن این مطلب نیز مفید به است که تفسیر مواهب علیه، تفسیر آیه فاخلع نعلیک، روضه القلوب، کتاب فتحنانه، تفسیر والضحی و الم نشرح، تفسیر پاره عم، تفسیر سوره واقعه، و تفسیر منظوم بسمله و سوره حمد و بقره از نورعلیشاه از تفاسیر منظوم در ادب فارسی محسوب می شوند و تفسیر الستین، جامع الستین، تفسیر اسرار العشق، تفسیر سوره یوسف از منظر حسن فتوحی، تفسیر سوره یوسف از صفی علیشاه، و تفسیر سوره یوسف از سید مرتضی دزفولی متخلص به راجی برخی از تفاسیر منظوم (یا منثور آمیخته با نظم) سوره یوسف به شمار می روند.
تفسیر منظوم سوره یوسف؛ راجی دزفولی؛ مقدمه و تصحیح: احمدرضا یلمه ها؛ ناشر: اصفهان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان؛ چاپ اول: ۱۳۹۱؛ در قطع وزیری؛ با ۳۳۰ صفحه و به بهای ۱۲۰۰۰۰ ریال منتشر شده است.
یکی از نسخه های ارزنده که تا کنون ناشناخته باقی مانده، تفسیر منظوم سوره یوسف است. عکسی از نسخه خطی این تفسیر در مرکز احیای میراث اسلامی در قم موجود است و به خط نسخ، توسط کاتبی به نام محمد صادق بن عبدالصمد موسوی عارفی در ۲۶۱ صفحه کتابت گردیده است. تاریخ کتابت این نسخه ۲۰ ربیع الاول ۱۳۴۹ هجری قمری است که در مکتبه سید محمد نبوی در دزفول کتابت گردیده است. سراینده این منظومه، حاج سید مرتضی دزفولی است که در جای جای اثر از خود با عنوان راجی یاد می کند و از سرایندگان اواخر قرن سیزدهم هجری است. این تفسیر به فارسی سروده شده و مشتمل بر حدود سه هزار بیت است که در نوع خود کم نظیر است.
یلمه ها در پژوهش خود سعی کرده ضمن تصحیح و تنقیح این اثر نفیس که از جهت ادبی و عرفانی دارای ارزش فراوانی است، به معرفی اجمالی دیگر تفاسیر منظوم در ادب فارسی و به ویژه تفاسیر سوره یوسف در شعر فارسی پرداخته شود. روش کار وی بدین صورت است که در آغاز، متن نسخه اساس به شیوه علمی، بازخوانی گردیده و به دنبال آن، تمام ابیات، یک به یک با نسخه بدل مطابقت داده شده و مواردی که ضبط نسخه اساس، غلطی واضح داشته است، آن ضبط به حاشیه برده شده و شکل اصلاحی و صحیح نسخه بدل، در داخل متن جایگزین گردیده است. پس از ارائه متن اثر نیز فهارسی تهیه و به این مثنوی اضافه گردیده است.
وجوه ارزش و اعتبار تفسیر منظوم سوره یوسف راجی را می توان این چنین برشمرد: ۱- این تفسیر منظوم از جهت تعداد ابیات، طولانی ترین تفسیری است که به شرح و تفسیر تک تک آیات این سوره مبارکه پرداخته و مفاهیم و مضامین مندرج در این آیات را از جنبه های گوناگون مورد بررسی و تحلیل قرار داده است. ۲- راجی پیش از پرداختن به تفسیر آیات و کشف رموز و اسرار عرفانی کلام الهی، به ترجمه آیات قرآنی این سوره می پردازد که ترجمه اش از حیث سادگی و کاربرد لغات سلیس و روان، دارای ارزش خاصی است. ۳- مفسر در ترجمه و تفسیر برخی آیات، تحت تاثیر مضامین آیات، به آسمان عشق و عرفان پرواز کرده و اشتیاق و سوز درونی خود را با زیباترین تعابیر و ترکیبات به وصف می کشد. ۴- مفسر در اثنای شرح و تفسیر آیات این سوره، در مقام یک مربی و معلم اخلاق، گاه گاه مضامینی اندرزگونه و تعلیمی را یادآور می شود که در جای خود بی نظیر است. ۵- مفسر در کنار تفسیر آیات قرآن، در پی تاویل آن آیات نیز بوده است و به تاویل های گوناگون برخی از آیات می پردازد. ۶- از اسلوب کلام و بیان و نیز مضامین و مفاهیم مندرج در این تفسیر، چنین بر می آید که مفسر با تفسیرهای گوناگون پیش از خود آشنایی کامل داشته است.
دانستن این مطلب نیز مفید به است که تفسیر مواهب علیه، تفسیر آیه فاخلع نعلیک، روضه القلوب، کتاب فتحنانه، تفسیر والضحی و الم نشرح، تفسیر پاره عم، تفسیر سوره واقعه، و تفسیر منظوم بسمله و سوره حمد و بقره از نورعلیشاه از تفاسیر منظوم در ادب فارسی محسوب می شوند و تفسیر الستین، جامع الستین، تفسیر اسرار العشق، تفسیر سوره یوسف از منظر حسن فتوحی، تفسیر سوره یوسف از صفی علیشاه، و تفسیر سوره یوسف از سید مرتضی دزفولی متخلص به راجی برخی از تفاسیر منظوم (یا منثور آمیخته با نظم) سوره یوسف به شمار می روند.
تفسیر منظوم سوره یوسف؛ راجی دزفولی؛ مقدمه و تصحیح: احمدرضا یلمه ها؛ ناشر: اصفهان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان؛ چاپ اول: ۱۳۹۱؛ در قطع وزیری؛ با ۳۳۰ صفحه و به بهای ۱۲۰۰۰۰ ریال منتشر شده است.
معرفی کتاب از زکیه بیات