میراث مکتوب – نشست «بررسی تاریخچه و وضعیت کنونی علویان سوریه» به همت گروه تاریخ جریان‌های فکری پژوهشکده تاریخ اسلام برگزار خواهد شد. این نشست که سید موسی علیزاده طباطبائی و عباس 
برومند اعلم در آن سخنرانی خواهند کرد، روز شنبه پنجم مهر ماه از ساعت 17 تا 19 در محل پژوهشکده تاریخ اسلام برگزار خواهد شد.یکی از فرق اسلامی که امروز در سوریه و برخی کشورهای اسلامی دیگر وجود دارد، فرقه نصیریه یا علویان است. اطلاعات صحیح درباره این فرقه بسیار کم است و تحقیقات درباره آن نیز در دهه‌های اخیر شروع شده است و پژوهش‌های موجود درباره این فرقه، در ایران انگشت‌شمار است. شرح عقاید این فرقه که هنوز بقایای ایشان در جبال سوریه ساکن هستند، به تفصیل در کتب ملل و نحل آمده است، اما به نظر می‌رسد اطلاعات مربوط به این فرقه و عقایدشان، به دلیل عزلت‌گزینی و گوشه‌نشینی آنان، مغلوط و گاه حتی متناقض است .
فرهنگ معین درباره این فرقه چنین آورده است: نصیریه یا علویه یا علویین: متکلمان شیعه و سنی درباره نصیریه و عقاید آنان مطالب متناقض نوشته‌اند. از نوشته بعضی از قدما و متکلمان چنین بر می‌آید که این فرقه از پیروان عبداللهبن سبا هستند و بعضی آنان را از فرق زیدیه به شمار می‌آورند. بعضی نوشته‌اند فرقه‌ای از غلات هستند و معتقدند که حق تعالی در ذات امیرالمؤمنین علی (ع) حلول کرده و گویند ظهور روحانی در جسمانی، مطلبی است غیر قابل انکار؛ مانند ظهور جبرئیل به صورت دحیه کلبی؛ و چون علی و اولادش از سایر معصومان برترند و وابسته به اسرار ربانی و مؤید به تأیید الهی می‌باشند، حق به صورت علی ظهور کرد. بعضی نوشته‌اند نصیریه، تابع محمد بن نصیر نمیری‌اند و او امام علی النقی را رب و خود را مُرسَل از طرف او خواند. بعضی گویند نام فرقه‌ای است که به نبوت محمدبن نصیر معتقد هستند. امروز گروهی از نصیریه در شمال سوریه سکونت دارند. بعد از کشتاری که ترکها از علویین کردند، نام علویین به نصیریه بدل شد و بعد از 412 سال، یعنی پس از پایان جنگ جهانی (1918)، دوباره این فرقه نام علویین به خود نهادند.
اما علویان تمام نسبتهایی را که به آنها داده شده به نقد می‌کشند و رد می‌کنند و خود را شیعیان اثناعشری می‌دانند و با تمام دیدگاههای تشیع اثناعشری موافقند و در این زمینه کتابهای فراوانی نوشته‌اند. علویان اظهار می‌دارند اختلافی بین آنان و بقیه برادران مسلمانشان در جوهر دین نیست و اصول دین نزد آنها همان اصول پنجگانه نزد همة امامیان است که عبارت از توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد است. آنان خداوند را از هر شباهتی با مخلوقات منزه می‌دانند؛ به نبوت سید پیامبران، حضرت محمد (ص)، و امامت امامان دوازدهگانه از اهل بیت طاهر پیامبر اعتراف دارند؛ بیشتر علویها نه حلول و نه تناسخ را قبول ندارند و صوفیان آنها هم قائل به تجلی اند (نه حلول)؛ علویان نام حقیقی خود را علویون عنوان می‌کنند و معتقدند اسم نصیریه از ناحیه دشمنان به آنها اطلاق شده است. در کتاب من وحی الحقیقة المسلمون العلویون آمده است: «شهرستانی با اینکه شرط کرده بود دربارة همة مذاهب از کتابهای خودشان نقل مطلب کند، ولی دربارة علویها بدون استناد به کتابهای آنها مطالبی را به آنها نسبت داده است.»
سخنرانان در این نشست درباره چگونگی به قدرت رسیدن علویان، دلایل تثبیت و تداوم قدرت در ساختار سیاسی سوریه، نقش علویان در تحولات اخیر منطقه سخن خواهند گفت.
حضور برای عموم آزاد است.
پژوهشکده تاریخ اسلام در خیابان ولیعصر، خیابان توانیر، خیابان برادران، کوچه شهروز واقع شده است.
منبع: پژوهشکده تاریخ اسلام