اگر در تاریخ فکر و علم ایران ده دانشمند طراز اول را بشماریم، خیام در ردیف این ده نفر قرار می‌گیرد.

آوازۀ خیام در مقام شاعری رباعی‌گوی از اوایل سدۀ ۱۳ق/ ۱۹م با ترجمۀ فیتزجرالدِ انگلیسی آغاز می‌شود و به دنبال آن موجی از ستایش و استقبال از شعر و اندیشۀ خیّام در ایران و جهان غرب به راه می‌افتد.

در خیام ما شاهد نوعی کوشش هستیم برای احیای نسبت انسان با هستی، در موقعیتی که حقیقت فلسفی به اعماق شعر پناه می‌برد.

ما نباید به خاطر رباعیات خیام، جنبه دانش او را نادیده بگیریم، چیزی که متأسفانه تبدیل به یک آسیب شده و همه فکر می‌کنند او تنها مردم را به خوش‌باشی تشویق می‌کرده است.

خیام جایگاه والایی در ادبیات جهان باز کرد. بیشترین تاثیر او بر ادبیات انگلیسی در دوره ویکتوریا و پیشارافائلی است.

حکیم عمر بن ابراهیم خیّام نیشابوری، معروف‌ترین شاعر ایرانی در خارج از ایران است و این معروفیت به سبب حدود ۷۰ یا ۸۰ رباعی‌ای است که از وی به جا مانده و صدها رباعی که بدو منسوب است.

فلسفه «دم غنیمت شماری» و «خوش‌باشی» که در جان و جهان رباعی‌های خیام مستتر است، باعث شهرت و آوازه شگفت این حکیم روشن‌اندیش در ایران و جهان شده است.

سینا جهان دیده: مرگ آگاهی باعث می‌شود خیام یا تفکر، اندیشه و گفتمان خیامی مدام توجه و بهره‌مندی از زمان حال را گوشزد کند؛ در واقع مرگ آگاهی یکی از عناصر سوژه‌ساز و مضمون‌ساز در اشعار و تفکر خیام است.

هرچند جهان عرب از دریای بیکران شعر و ادب فارسی درّ و گهر فراوان یافته اما جایگاه حکیم عمر خیام به‌واقع بی‌نظیر و بی‌رقیب است.

آیین بزرگداشت روز ملی حکیم عمر خیام نیشابوری در روزهای ۲۷ و ۲۸ اردیبهشت برگزار می‌شود.