وقتی چیزی گران می شود، یک معنایش این است که عرضۀ کالا، کم و تقاضای آن بیشتر شده و طبعاً در بازار نایاب شده و در این صورت مردم کم کم به قدر و قیمت، ارزش و اهمیت آن بیشتر توجه می کنند و یاد این مثل حکیمانه می افتند که «قدر عافیت کسی داند که به مصیبتی دچار آید». برخی می‌گویند: کاش ذخیره سازی می کردیم تا کمبود این کالا، بلای جان و مالمان نشود و بعضی دیگر حرفهای رطب و یابس دیگر...

میراث علمی اسلام و ایران، سومین نشریۀ میراث مکتوب است. آینه میراث نخستین فصلنامه (و سپس نیم سالنامه) مرکز پژوهشی میراث مکتوب می باشد که از سال 82 تا کنون منتشر می شود و 50 شماره از آن با 27 ضمیمه، تقدیم علاقه مندان شده است. این مجله، سال گذشته درجۀ علمی و پژوهشی را از کمیسیون نشریات علمی کشور دریافت کرد...

می گویند که استعفای رسول جعفریان از ریاست کتابخانه مجلس شورای اسلامی قطعی شده است. خیلی حیف شد، یکصد دریغ و فسوس.

112 سال پیش، الیاس جان ویلکینسن گیب، شرق شناس علاقه مند، در عنفوان جوانی بناگاه بدرود حیات می گوید. مادرش برای زنده مانده یاد و احترام به علایق علمی او، بخشی از اموال خود را وقف نشر آثار و کتب قدیمی زبانهای شرقی فارسی، عربی و ترکی می کند. وی ادوارد براون نویسنده بزرگ انگلیسی را ناظر علمی این پروژه قرار می دهد. از حسن اتفاق علامه محمد قزوینی که آن روزگار ساکن کمبریج بود، دست به کار می شود و کتابهای چهار مقاله عروضی سمرقندی، مرزبان نامه، المعجم فی معاییر اشعار العجم و تاریخ جهانگشای جوینی را تصحیح می کند. در کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، اردیبهشت 78 فهرستی از کتابهای منتشر شده توسط اوقاف گیب درج شده که به چند مورد آن اشاره می شود:

میرحامد حسین موسوی هندی (1246-1308ه.ق) از دانشمندان بزرگ ایرانی ساکن هند بود. وی را می توان یکی از بزرگترین متکلمین شیعه برشمرد. شاهکار کلامی او یعنی عبقات الانوار در اثبات امامت ائمۀ اطهار(ع)، دانشنامه ای است که وی در ردّ کتاب تحفۀ اثنا عشریه و اثبات امامت امامان شیعه نگاشت که مورد توجه و تحسین عامّ و خاص قرار گرفت و همچنان مرجع استناد و استفادۀ اهل تحقیق و پژوهش در مباحث کلامی است.

یکی از علمای هند در حیدرآباد دکن “ملا عبدالقیوم” رحمه الله بود که در اواخر قرن 19 میلادی می زیست، روزی او در یک میهمانی متوجه می شود درون یک پاکت شیرینی یک نسخه خطی خیلی نادر -که یکی از گنجهای میراث اسلامی ما بود- پیچانده شده. وی با دیدن این اتفاق به خود آمد و در ذهن خود، به فکر به وجود آوردن مؤسسه ای افتاد که کار جمع کردن این نسخ خطی و محافظت و تحقیق و انتشار آن را انجام دهد تا بدین ترتیب، کتب و نسخ از سرنوشتی این چنین دردناک نجات پیدا کنند.

از آغاز قرن شمسي حاضر نيز شاهد پشتيباني انتشار متون توسّط شماري از بزرگان هستيم. براي نمونه استاد عبّاس اقبال دو اثر تصحيحي مهمّ خود را با سرماية سيّد عبدالرحيم خلخالي منتشر كرد كه عبارتند از لغت فرس اسدي طوسي (تهران، 1319 ش)؛ و حدايق السّحر في دقايق الشّعر رشيد وطواط.

پيش از آنكه صنعت چاپ به منصه ظهور رسد، بخش قابل توجّهي از كار استنساخ نسخه‌ها با پشتيباني بزرگان به انجام مي‌رسيد. اصطلاح "كانون‌هاي نسخه‌نويسي" كه استاد نجيب ميل هروي به كار برده‌اند بيانگر همين موضوع است. ايشان در كتاب تاريخ نسخه‌پردازي و تصحيح انتقادي نسخه‌هاي خطّي (صص 73 – 167) فصلي را به اين موضوع اختصاص داده‌اند كه به خوبي نشانگر ارتباط تنگاتنگ ميان توليد نسخه و پشتيباني مردم است.

صنعت چاپ سنگی حدوداً در سال 1234 وارد ایران شد. هزینه های بالای چاپ و نبود کاغذ و هزینه خوشنویسی و خطاطی و بی پولی خریداران کتاب و غیره امکان چاپ را ناممکن کرده بود. نه دولت از ناشر - که آن زمان مطبعه دار بود- خرید می کرد و نه طالبان علم، آهی در بساط داشتند، این بود که متولی امر نشر، دست به دامان خیرین از تجّار می شدند تا هزینه های نشر را تأمین کنند. با این کار هم مشارکت مردمی در تاریخ ایران به ثبت رسید و هم دست دولت از کمک به نشر و تصدی آن کوتاه بود...

نخستین کتابی که در فرهنگ اسلامی وقف شد، مصحف شریف یعنی قرآن کریم بود. از وقف برای خطاطی و کتاب آرایی گرفته تا وقف برای تلاوت قرآن. پس از آن، کتب حدیثی و منابع روایی و کتب درسی طلاب و دانشجویان، مورد توجه و نیت واقفان قرار گرفت. در تاریخ ایران فرهنگی، گسترۀ ایجاد و وقف کتابخانه ها به قدری وسیع است که نمونۀ آن را در جایی از شرق و غرب عالم نمی توان یافت...