دانشمند ایرانی که همه چیزدان بود

دانشمند ایرانی که همه چیزدان بود

میراث مکتوب- «ابوریحان محمدبن احمد بیرونی» دانشمند و همه‌چیزدان، ریاضیدان، ستاره‌شناس، تقویم‌شناس، انسان‌شناس، هندشناس، تاریخ‌نگار، گاه‌نگار و طبیعی‌دان ایرانی و از بزرگترین دانشمندان مسلمان و یکی از بزرگترین دانشمندان ایرانی ...
یکشنبه 13 شهریور 1401
سرنوشت ابوریحان؛ بزرگ‌ترین سرمشق برای نوآوری

سرنوشت ابوریحان؛ بزرگ‌ترین سرمشق برای نوآوری

میراث مکتوب- مراسم بزرگداشت ابوریحان بیرونی، روز 13 شهریورماه 1400، به همت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و با سخنرانی جمعی از اندیشمندان برگزار شد. در ادامه، متن سخنان احمد ...
یکشنبه 13 شهریور 1401
نامۀ سرگشادۀ 8 تن از مؤلفان مؤسسۀ لغت‌نامۀ دهخدا به وزیر علوم، تحقیقات و فناوری

نامۀ سرگشادۀ 8 تن از مؤلفان مؤسسۀ لغت‌نامۀ دهخدا به وزیر علوم، تحقیقات و فناوری

میراث مکتوب- امروز یکشنبه 13 شهریور 1401، نامۀ سرگشادۀ 8 تن از مؤلفان مؤسسۀ لغت‌نامۀ دهخدا خطاب به وزیر علوم، تحقیقات و فناوری برای انتشار در اختیار مؤسسۀ پژوهشی میراث ...
یکشنبه 13 شهریور 1401
نسخه‌بینی تخصصی در گستره پزشکی

نسخه‌بینی تخصصی در گستره پزشکی

میراث مکتوب- بخشی از رویداد دومین مدرسه تابستانی حکمت طبیعی با موضوع «گفت‌وگوی فلسفه و پزشکی: قوای باطنی ادراکی میان نفس و بدن» در کتابخانه و موزه ملی ملک برگزار ...
یکشنبه 13 شهریور 1401
گام پایانی فهرست‌نویسی اسناد مجلس شورای ملی

گام پایانی فهرست‌نویسی اسناد مجلس شورای ملی

میراث مکتوب- ندا شهماری، مدیر مرکز اسناد کتابخانه مجلس با اشاره به اینکه رسالت و مأموریت اصلی مرکز اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی، حفظ و حراست از اسناد پارلمانی و ...
یکشنبه 13 شهریور 1401
ترجمۀ قرآن موزۀ شاهچراغ(ع)» منتشر شد

ترجمۀ قرآن موزۀ شاهچراغ(ع)» منتشر شد

میراث مکتوب- مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب، تازه‌ترین اثر خود را به انتشار تصحیحی از ترجمۀ قرآن موزۀ شاهچراغ (ع) با همین عنوان اختصاص داده است. این اثر ترجمه‌ای است کهن ...
چهارشنبه 9 شهریور 1401
دربارۀ تبار و تعلق ابونصر فارابی

دربارۀ تبار و تعلق ابونصر فارابی

میراث مکتوب- اخیرا در گروه واتساپی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب بحث کوتاهی دربارۀ زادگاه ابونصر فارابی جریان داشت. در ادامه گزارش این بحث را می‌توانید بخوانید. در آغاز این بحث ...
چهارشنبه 9 شهریور 1401
گزارش هشتاد و دومین محفل ماهانۀ میراث مکتوب

گزارش هشتاد و دومین محفل ماهانۀ میراث مکتوب

به گزارش روابط عمومی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب، چهارشنبه، 26 مردادماه 1401، هشتاد و دومین محفل ماهانه و دوستانۀ مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب، موسوم به شوق دیدار، با حضور جمعی ...
چهارشنبه 9 شهریور 1401
میراث مکتوب- واقعیت‌هایی که مبنای تداوم زندگی و پایۀ ادراک و شیوۀ اندیشه و اقدام بشر می‌شوند، به میزان اهمیت و ژرفای نقش آنها در زندگی آدمی، به «متن» نزدیکتر و در لحظۀ «متن‌دیسی» به آن تبدیل می‌شوند. هم از آن رو که خداوند، سامان جهان را به عهدۀ «کتابهای آسمانی» که از جنس «متن» است نهاد و هم از مسیر تاریخ و مطالعۀ دانش و تجربۀ انسانی، جهان امروز را «متن ها» بیش از هرچیز دیگری شکل داده و اداره می‌کنند. پنجره‌های گوناگونی بر ساختمان متینِ متن باز شده است:  یک مهندس برنامه نویس، انتظار خود را از رایانه بر مبنای زبانهای ماشینی به متن تبدیل می‌کند. دین مردان و فیلسوفان، دریافت ژرف معنی آفرینش و وجود را از پنجرۀ تفسیر متن وحیانی و متون بشری جستجو می‌کنند. مورّخان، جهان را از دریچۀ متن و آثار دیگر تاریخی بازشناخته و شناخت خود را به متن تبدیل می‌کنند. اداره‌کنندگان جهان در هر مقیاسی، به بازتولید نظم و ثبات بخشیدن به آن در قالب متون حقوقی و سیاسی می‌پردازند. هنرمندان سخن سرا و خیال‌پردازان هنرهای دراماتیک، آرزوها، رؤیاها و داستانهای خود را در «متن»، تجسّم می‌بخشند.  هر دانشی، متمایل به متن، رشد و بالش دارد. تاریخ علم و زندگی بشر، از متن برگرفته و پس از پویه‌ها و نوپدیدی‌ها دیگرباره به متن تبدیل و با آن متشکّل و منتشر می‌شود. در این زیست‌بوم، پرداختن به متن از هر زاویه‌ای، تخصصی مجزا و مستقل است و دانایان هر حوزه‌ای، حدود خود را ترسیم و از مداخله و تصرّف غیر، ممانعت می‌کنند. این ممانعت نه از سرِ خودخواهی که بمقتضای حکمت و منفعت و مصلحت آدمی است. بدین سان «تحقیق و تصحیح متن» به عنوان نگرش زیربنایی به کالبد متن، کاری تخصصی و پژوهشی میان‌رشته‌ای است که دست کم در تصحیح متون سادۀ ادبی، در رابطه با دانشهای ادبیات و تاریخ و کتابشناسی و در دیگر آثار کهن علمی، درآمیخته با تاریخ علم و دانشهای گوناگون دیگر است. بدین سان، «ساده و عمومی پنداشتن تحقیق و تصحیح متن»، بی شباهت به واگذاشتن کاوشهای باستانی به افراد غیر متخصص نیست. چنین اقدامی بیش از سود، تخریب آثار باستانی و کهن را در پی دارد. با این توصیف، بر ماست که با روشنگری در این باره، فرایند تحقیق و تصحیح نسخه‌های خطی را که باستان‌شناسی کتاب و بررسی تاریخی ادبی و پژوهش در تاریخ علوم و جنبه‌های محض دانشها و تخصصهای مطرح در کتابهای کهن را در خود دارد، سامان بخشیده و از ورود غیرتخصصی و نابسامان به آن، حکیمانه و مدبّرانه پرهیز داده و جلوگیری کنیم.  چکیده و خلاصۀ نظم حاکم بر فرایند تحقیق و تصحیح متن به این شیوه قابل پیشنهاد است:  پیشنهاد نظامنامۀ تحقیق و تصحیح نسخه های خطی  تصحیح متن، پژوهش و تحقیقی علمی – تخصصی است که شیوۀ آن، چنین است: الف- یک پژوهش نسخه شناسی، دست کم باید حاوی نظرات این متخصصان بطور مستقیم یا برگرفته از منابع علمی آنها باشد: یک باستان شناس کتاب یا کتابشناس و نسخه پژوه و فهرست نگار یک متخصص رشتۀ زبان و ادبیات  متخصصان دیگر دانشهای مطرح در کتاب (در صورت وجود) ب- یک پژوهش نسخه شناسی باید دارای مسؤول علمی متخصص در یکی از رشته‌های برشمرده بوده و با گره همکاران خود در رشته‌های دیگر نسخه پژوهی کند. ج- مدیران مخازن نسخه‌های خطی کتابخانه‌های معتبر در هنگام ارائۀ مادّۀ خام پژوهش (نسخۀ خطی) از تسلیم نسخ خطی به غیر متخصصان خودداری نمایند، همچنین مدیریت امور کتاب در وزارت فرهنگ در هنگام صدور پروانۀ چاپ کتاب، صاحبان مؤسسات نشر در زمان تعریف کار و دریافت محصول پژوهش در این حوزه، مشخصات فرد مسؤول علمی پژوهش و همکاران او (در صورت تشخیص وی) را در آغاز اثر در شناسنامۀ علمی آن درج کنند و مؤسسات نشرِ متخصص در امر تصحیح، اعلام حضور نموده و توسط دانشگاه و حوزه، احراز صلاحیت شوند و با حضور هیأت علمی و داوران تخصصی به بررسی کیفیت آثار تصحیحی بپردازند؛ چاپ آثار تصحیحی و تحقیقی نسخ خطی که فاقد مسؤول علمی هستند، ممنوع شده و مدیران مراکز توزیع کتاب از توزیع آثار تصحیحی خارج از فرایندهای علمی و بدون مسؤول، خودداری کنند و فرهنگ سازی برای فروش و عرضۀ آثار تصحیحی علمی و تحقیقی در سطح جامعه توسط اصحاب علم و فرهنگ و رسانه‌های جمعی و مجازی و مدیران اجرایی انجام پذیرد. د- در هر منطقۀ کشور، گروه علمی ذی صلاح دانشگاهی، در همکاری با وزارت فرهنگ و دیگر سازمانها، نظارت بر حسن اجرای این مقررات را برعهده خواهند داشت و با شناسایی مصادیق تخلف از سوی آنها، نسبت به جمع آوری کتابهای فاقد استاندارد علمی و پژوهشی حاضر، اقدام خواهد شد. *** در سایۀ چنین تدبیری، هم تحقیقات و تصحیحات درخور و تخصصی و علمی صورت خواهد پذیرفت و از منتشر شدن آثار غیر علمی که تخریب آثار کهن و فرهنگ و تاریخ ملّی و دینی ما را در پی دارد، جلوگیری می‌شود و هم فضای انتشار تصحیح متن به ریل صحیح بازگشته و دارای اقتصاد خواهد شد. متخصصان، محققان حقوق نشر، سیاست گذاران، مصححان و منتقدان را برای نقد و گسترش این بحث دعوت می‌کنم. انجمن علمی، نتیجۀ این بحث را برای پیاده سازی به دستگاههای فرهنگی مسؤول کشور پیشنهاد خواهد کرد.  دکتر زهیر طیب مدیر مسؤول نشریه و رئیس انجمن علمی تحقیق و تصحیح نسخه‌های خطی ایران  منبع: پایگاه اطلاع‌رسانی انجمن علمی تحقیق و تصحیح نسخ خطی ایران

پیشنهاد نظامنامۀ تحقیق و تصحیح نسخه های خطی

میراث مکتوب- واقعیت‌هایی که مبنای تداوم زندگی و پایۀ ادراک و شیوۀ اندیشه و اقدام بشر می‌شوند، به میزان اهمیت و ژرفای نقش آنها در زندگی آدمی، به «متن» نزدیکتر ...
چهارشنبه 9 شهریور 1401
حقیقت مرگ نزد سهروردی

حقیقت مرگ نزد سهروردی

میراث مکتاوب- بیستمین نشست از مجموعه درس‌گفتارهایی درباره‌ی سهروردی به «حقیقت مرگ در فلسفه سهروردی و مقایسه با ابن سینا» اختصاص داشت که با سخنان دکتر قاسم پورحسن (عضو گروه ...
چهارشنبه 9 شهریور 1401
مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب
تهران، خیابان انقلاب اسلامی، بین خیابان ابوریحان و خیابان دانشگاه، شمارۀ 1182 (ساختمان فروردین)، طبقۀ دوم، واحد 8 ، روابط عمومی مؤسسه پژوهی میراث مکتوب؛ صندوق پستی: 569-13185
02166490612