میراث مکتوب – علوم بلاغی همانند صرف و نحو در آغاز به منظور فهم اسرار و رموز قرآن کریم و وجوه اعجاز بیانی آن و با محوریت آیات نورانی قرآن و نیز اشعار جاهلی صورت گرفت، ولی رفته رفته به سایر متون نظم و نثر عربی راه یافت و به صورت قواعدی منسجم تدوین شد و به ظهور تالیفات ارزش مندی در این زمینه انجامید.
یکی از این تألیفات ارزشمند کتاب جواهرالبلاغه تالیف سید احمد هاشمی است که به منزلهٔ بهترین کتاب آموزش بلاغت شناخته شد، و تا کنون ده‌ها بار تجدید چاپ شده است.
این کتاب مانند همه تألیفات بشری کاستی‌ها و نادرستی‌هایی دارد که با بهره‌گیری از آموزه‌های بلاغت عربی در کتب آموزشی قدیم، در سه مبحث علم بیان: تشبیه، مجاز و کنایه به نقد آن پرداخته ایم و پاره ای از تعاریف و شواهد کتاب که نارسا یا نادرستند را مشخص کرده ایم. در این بررسی معلوم شد که مولف در مباحث مربوط به علم بیان از برخی اصطلاحات بلاغی تعریفی ارائه نداده است؛ اما قسمت عمده نقائص و نادرستی های این کتاب در حیطه مثال های مولف است که خواننده در برخی از آن ها با کم ترین تامل و یا مقایسه آن با سایر شواهد موجود در کتاب متوجه کاستی های آن می شود.
متن کامل مقاله «بررسی و نقد آموزه های مبحث «بیان» کتاب جواهرالبلاغه در مقایسه با کتب قدیم آموزش بلاغت» که در شماره ۲۵ دوفصلنامه علمی – پژوهشی پژوهش نامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی منتشر شده است با کلیک بر روی گزینه دریافت فایل مطالعه کنید.