میراث مکتوب – کتاب ممیزات تاریخنگاری در ایران تالیف رضا شعبانی به بررسی شیوه‌های تاریخ نگاری ایرانیان و خصوصیات عمومی تاریخ‌های نوشته شده در ۱۴ قرن اخیر می‌پردازد.
این کتاب ممیزات تاریخ نگاری در ایران دربردارنده چهار فصل با عناوین «آغاز تاریخنویسی فارسی»، «ممیزات تاریخنگاری»، «ورود لغات بیگانه به زبان فارسی» و «نمونه‌‌های تاریخنگاری» است.
نخستین فصل کتاب با مروری کوتاه بر تاریخنویسی در جهان اسلام و دلایل گسترش آن در دوره‌های تاریخی مختلف به بررسی تاریخ نگاری ایرانی، شرایط سیاسی و اجتماعی ایران در قرون نخستین اسلامی، چگونگی شکل گیری تاریخنگاری ملی در ایران و روش های تاریخ نویسی می‌پردازد.
جایگاه براعت استهلال در تاریخ نویسی ایرانیان، استفاده از عناصر داستانی برای ذکر برخی از حقایق مشهود تاریخی، هرمنوتیک تاریخی، شاهنامه نویسی و ورود اندیشه‌های سیاسی در تاریخنگاری، تاریخ نگاری محلی و منطقه‌ای و ریشه‌های تبارگرایی در تاریخ ایران برخی از عناوین فصل دوم کتاب را تشکیل می‌دهند.
در قسمتی از این فصل درباره انگیزه نگارش تاریخ محلی و منطقه‌ای می‌خوانیم: «تاریخ نگاری محلی یکی از مهم‌ترین انواع تاریخنگاری‌ها و جزیی از جریان عظیم تاریخنگاری در اسلام است که شیوه زندگی شهری را در دل تاریخ به تصویر می‌کشد. تاریخ محلی تا حدود زیادی برخاسته از علاقه مورخان به موطن و زادگاهشان و همچنین برآمده از تفاخر بومی آنان است که برای بیان تاریخ شهرها، چگونگی تاسیس آن‌ها و مفاخر و محاسن و فضایل هر شهر نوشته می‌شود.»
فصل بعدی کتاب ورود لغات عربی، ترکی و مغولی به زبان فارسی و تاثیر آن بر جریان تاریخنگاری ایرانی را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد.
فصل پایانی کتاب بخش هایی از چهار نمونه برجسته تاریخنگاری یعنی «تاریخ بیهقی»، «تاریخ جهانگشای جوینی»، «تاریخ عالم آرای عباسی» و «تاریخ جهانگشای نادری» را در خود جای داده است.
مولف در بخش تاریخ بیهقی قبل از ذکر قسمت کوتاهی از این کتاب به بیان خصوصیات و اهمیت‌های علمی تاریخ بیهقی می‌پردازد و می‌نویسد: «هنر بزرگ بیهقی در نگارش دقیق تمام جزییات، زمانی بیشتر درخور تامل است که بیهقی در عصری می‌زیست که هرکس به محض ایراد کوچکترین اشتباه و حرکت مشکوک محبوس می‌شد یا به قتل می‌رسید. هریک از درباریان برای کسب مقام یا قدرت به آسانی عرض و ناموس دیگری را به بازی می‌گرفت، چشم طمع به مال دیگری می‌دوخت و برای رسیدن به هدف تا آن‌جا پیش می‌رفت که دیگری را بی‌مضایقه در معرض هلاک قرار می‌دهد.»
چاپ نخست کتاب «ممیزات تاریخنگاری در ایران» به قلم رضا شعبانی در ۱۸۴ صفحه با شمارگان یک‌هزار نسخه و بهای هفت‌هزارو ۵۰۰ تومان از سوی انتشارات قومس در اختیار علاقه‌مندان به تاریخ ایران قرار گرفته است.
منبع: ایبنا