میراث مکتوب- کتاب «فتوت، قلندری و ادبیات عامیانه ایران» نوشته مهران افشاری منتشر شد.
مهران افشاری درباره این کتاب گفت: پیشه و شغلم نویسندگی دایره المعارف است و بیست و خورده‌ای سال است که در بنیاد دایره المعارف اسلامی که ناشر دانشنامه «جهان اسلام» است، کار می‌کنم؛ این کتاب مجموعه ۳۲ مقاله دایره المعارفی من درخصوص فرهنگ و ادب مردم و ادب عامیانه است که همه‌شان ذیل عنوان «فتوت، قلندری و ادبیات عامیانه» می‌گنجند. به نظرم کل ادبیات عامیانه و فرهنگ مردم ما متأثر از آیین فتوت و به دنبال آن قلندری است، این مقالات هم این ارتباطات را نشان می‌دهد این‌که فتوت چیست، آیین‌های وابسته به فتوت کدام‌ها هستند، قلندری چیست، ادبیات عامیانه چییست،فتوت و قلندری چطور بر ادبیات عامیانه تأثیر گذاشته‌اند.
او افزود: بسیاری از این مقالات در طول بیست‌و اندی سال در دانشنامه جهان اسلام چاپ شده، برخی هم در دایره‌المعارف‌های دیگر از جمله دانشنامه زبان و ادبیات فرهنگشتان چاپ شده‌اند، تعدادی از آنها هم در دایره‌المعارف‌های خارج از کشور به زبان انگلیسی چاپ شده و چاپ خواهد شد که متن‌های فارسی آنها در این کتاب‌ها گردآوری شده است.
این نویسنده و پژوهشگر درباره این‌که چه داستان‌هایی را در این کتاب بررسی کرده است، خاطرنشان کرد: داستان‌هایی که به گونه‌ای با نقالی مرتبط هستند و نقالی هم به فتوت مرتبط است یعنی همه این‌ها بهم ربط دارند و یا به نحوی به فتوت ربط پیدا می‌کنند، علاوه بر داستان‌ها بعضی از قهرمان‌هایی که در داستان‌های عامیانه هستند یا موضوعاتی که در داستان‌های عامیانه تکرار می‌شوند، در این مقالات هستند مثلا پری و دیو و سیمرغ و …
افشاری درباره این‌که به نظر می‌رسد، ادبیات عامیانه ما چندان شناخته شده نیست و درباره توجه به این مقوله اظهار کرد: به عنوان یک ایرانی، اولین وظیفه‌مان این است که خودمان را بشناسیم. شناخت خودمان یعنی فرهنگ و ادبیات و تاریخ‌مان را بشناسیم. بخشی از تاریخ ایران، تاریخ فرهنگ مردم و تاریخ توده‌های مردم است و بخشی ادبیات ایران هم در واقع ادبیات توده‌های مردم است و ادبیات عامه ایران است، من به این بخش از ادبیات توجه کرده‌ام. همه این‌ها به گونه‌ای ایران‌شناسی و شناخت ایران و فرهنگ خودمان است. یک فرد ایرانی ممکن است خیلی چیزها را از فرهنگش بداند اما نداند سرچشه آن از کجا آمده مثلا درویشی که در کوچه و خیابان شعر می‌خواند، ندانیم از کجا آمده است؟ در این کتاب به این چیزها پرداخته‌ام البته کتاب جامع نیست و خیلی چیزها از فرهنگ مردم هست که در کتاب من نیست اما به اندازه‌ای که در این‌سال‌ها در کار دایره‌المعارف توانستم بنویسم یکجا جمع‌آوری کرده‌ام تا پرسش‌ها و سوال‌های دوستداران فرهنگ ایرانی راجع به فرهنگ مردم ایران و ادبیات توده‌های ایران داده شود.
در نوشته پشت جلد کتاب آمده است: کتاب حاضر مجموعه سی و دو مقاله دانشنامه‌ای است در موضوع فرهنگ و ادب عامه ایران که مقالات آن اغلب به طریقی با یکدیگر مرتبطند. مهم‌ترین داستان‌های عامیانه همچون امیر ارسلان، حسین کرد شبستری و حمزه‌نامه و برخی از شخصیت‌های نام‌آشنای آنها در این اثر به‌تفصیل معرفی شده‌اند. همچنین بخشی از مقالات این مجموعه به آیین فتوت و قلندری و نیز تاثیر آنها بر ادبیات مردم‌پسند فارسی اختصاص یافته و دربردارنده مطالب تازه است.
«فتوت، قلندری و ادبیات عامیانه ایران» در ۳۷۴ صفحه و با قیمت ۱۳۵ هزار تومان در بنیاد موقوفات محمود افشار راهی بازار کتاب شده است.
منبع: ایسنا