میراث مکتوب- الواح بایگانی بارو و خزانه تخت جمشید دربردارنده محتوایی درخصوص پرداخت حقوق کارگران است که به زبان و خط عیلامی نوشته شده‌اند. بر اساس این الواح، در آن زمان کارگران هخامنشی نقره دریافت می‌کردند.
در ادامه طرح مستندنگاری و ساماندهی و مطالعه الواح تخت جمشید این بار سهیل دلشاد (مشاور بخش زبان‌شناسی و کتیبه‌ها) به بررسی الواح گلی خزانه تخت جمشید پرداخته است. این مجموعه به همت هرمز امامی و حمید فدایی تهیه شده.
به گفته دلشاد در این بخش به بررسی ۳۳ لوح از خزانه و باروی تخت جمشید در مجموع ۲۸ لوح از خزانه و ۴ لوح از بایگانی بارو پرداخته شده که عموم این الواح به خط عیلامی است و در موزه تخت جمشید نگهداری می‌شوند.
او با اشاره به آنکه الواح بایگانی بارو در محدوده شمال شرقی تختگاه در تاسیسات باروی تخت جمشید بدست آمده، گفت: بیشتر این الواح مربوط به اواسط دوره سلطنت داریوش اول است و قدیمی‌ترین سند ثبت شده در بایگانی باروی تخت جمشید مربوطه به ۵۰۹ پیش از میلاد است. آخرین سند ثبت شده نیز مربوط به ۴۹۳ پیش از میلاد است. عموما الواح بایگانی بارو، اسنادی مربوط به حسابرسی و مدیریت و ثبت تراکنش‌های اداری، اقتصادی در منطقه‌ای هستند که تخت جمشید مرکز آن است. عموم محصولات تولید شده در این منطقه شامل غله، احشام و سایر تولیدات کشاورزی است.
به گفته دلشاد، عموم الواح خزانه در دوره کاوش‌های موسسه شرق‌شناسی به سرپرستی اشمیت در عمارت خزانه پیدا شده‌اند. در کاوش‌های بعدی که بعد از موسسه شرق‌شناسی انجام شد، نیز تعداد دیگری از این الواح بدست آمد. در مجموع بیش از ۲۱۰ لوح کامل و حدود ۷۰۰ قطعه لوح از بایگانی خزانه تخت جمشید در دست داریم که تاریخ این الواح به اواخر دوران سلطنت داریوش اول، خشایارشاه و فرزند او اردشیر اول بازمی‌گردد. قدیمی‌ترین تاریخ الواح خزانه به ۴۹۲ پیش از میلاد می‌رسد که فاصله‌ای یک‌ساله از آخرین تاریخ ثبت شده در بایگانی باروی تخت جمشید را نشان می‌دهد. آخرین تاریخی که تاکنون در الواح خزانه تخت جمشید شناسایی شده مربوط به ۴۵۷ پیش از میلاد و دوره سلطنت اردشیر اول است. محتوای کلی اسناد عیلامی بایگانی خزانه مربوط به مجوزهای پرداخت به کارگران است. بخشی از جیره کارگرانی که در پروژه‌های مختلف ساخت و ساز در تخت جمشید و مناطق اطراف آن مشغول هستند در ازای غلات، احشام و محصولات کشاورزی به صورت نقره پرداخت می‌شود یا تمام جیره آن‌ها به صورت نقره پرداخت می‌شود.
مشاور بخش زبان‌شناسی و کتیبه‌ها ادامه داد: گیرنده نامه‌ها عموما خزانه‌داران تخت جمشید هستند که تاکنون نام چهار شخص را به عنوان خزانه‌دار شناسایی کرده‌ایم که با عنوان خزانه‌دار پارسه یا خزانه دار تخت جمشید قابل شناسایی هستند. در الواح عیلامی خزانه تاکنون ۱۱ مُهر مختلف شناسایی شده است که عموما در سمت چپ الواح زده می‌شدند. یکی از معروف‌ترین مهرها از آن شخصی به نام زی‌شَویش است که البته مهر او در بایگانی باروی تخت جمشید هم دیده شده است.
او درخصوص اولین خوانشی که از الواح صورت گرفته گفت: اولین لوحی که مورد خوانش قرار گرفت دربردارنده خط و زبان عیلامی هخامنشی است. سمت چپ آن نقش و اثر یک مهر است که از آن زی‌شویش است. البته نقش کامل مهر باقی نمانده و تنها مرکز مهر باقی مانده. در بالا و پایین لبه سمت راست لوح دو سوراخ است که نشان دهنده عبور یک ریسمان است که گویا این الواح با یک ریسمان به سند دیگری که احتمالا خط آرامی این سند بوده وصل بوده. هر چهار وجه این لوح نوشته شده است. مجموعا ۲۱ سطر بر روی آن نوشته شده. مانند بقیه الواح خزانه دربردارنده متنی از پرداخت دستمزد کارگران به شکل نقره است. پرداخت نقره از خزانه شاه انجام می‌شد و مردانی که این پرداخت‌ها به آن‌ها انجام می‌شد با واژه‌هایی توصیف شده‌اند که سنگ تراش و احتمالا گچ کار بودند. در مجموع به ۱۳۶ نفر پرداخت شده است. در واقع با خوانش چند سطر از الواح بدست آمده اطلاعات زیاد و ارزشمندی از دوره هخامنشیان بدست می‌آوریم.
منبع: ایلنا