میراث مکتوب – معرفتشناسی کنونی، به عنوان رشتهای خاص که در زیرمجموعۀ فلسفه قرار میگیرد، با موضوعاتی چون منبع، چگونگی، حدود، روش تحلیل و ارزش دانش سروکار دارد.
از میان همه نحله هایی که معرفت شناسی به آنها میپردازد، دانش اجتماعی و چگونگی شناخت و روش شناخت در این نحله از اهمیت بسزایی برخوردار است. به نظر می رسد که دانش اجتماعی به عنوان رشته ای نوظهور که خود را وقف شناخت جامعه و انسانها با ارتباطات متفاوت ساخته است، بیشتر از هر رشته دیگری نیاز به معرفتشناسی متناسب با موضوع پیچیده خود دارد.
کتاب حاضر با قبول این ایده تألیف شده است که هستی شناسی انسان ها بنیادی برای شکل گیری معرفت شناسی آنها بوده و از طریق این معرفت شناسی است که به روش شناسی و در نهایت غایت شناسی می رسیم. در این اثر معرفت شناسی یورگن هابرماس و کارل پوپر مقایسه و بررسی شده است.
انگیزۀ اصلی مؤلف از تدوین این اثر این است که بتواند مبنای بهتری برای ارائۀ برنامه ها و طرح هایی که در پی کار بر روی فلسفه روش و چگونگی آن در علوم اجتماعی و در عین حال بحث دربارۀ چیستی، روش، رسالت، مطلوب و کاربردی بودن دانش اجتماعی ارائه دهد.
فصل اول این کتاب به بیان موضوع اصلی مورد نظر و علت کار بر روی این موضوع می پردازد و مباحثی مانند پرسش های پیش رو و مفاهیم اساسی مرتبط با بحث معرفت شناسی مطرح می شوند. در فصل دوم و سوم سعی شده است تا منابع و آثار هریک از متفکران یادشده و نظریات معرفت شناسانه آنها به طور خلاصه بررسی می شود و گزاره های مربوط به معرفت شناسی هریک از این دو متفکر بیان شود. در این راستا فقط به آثاری که حاوی نظریات معرفت شناسانه هابرماس و پوپر بودند، پرداخته شده است و از بررسی آثار و منابع خارج از حوزه معرفت شناسی پرهیز شده است.
فصل چهارم به بررسی تطبیقی موضوعات مطرح در معرفت شناسی هرکدام از متفکران می پردازد و سعی شده است تا مقایسه ای منسجم و کامل از نظریات مربوط به شناخت و روش شناخت این متفکر به دست داده شود.
در طی این مباحث از فصل پنجم به بعد تلاش بر این بوده که به تدریج تا آخر فصل هفتم به پرسش های مطرح پاسخ داده شود و در حد پیشنهاد، با مقایسۀ میان معرفت شناسی این دو نظریه پرداز، کاربرد پذیری روش های طرح شده به وسیله این دو اندیشمند در علوم اجتماعی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد و در این راستا توسعۀ نظری لازم حاصل شود.
به گفتۀ مؤلف در نگارش این اثر تلاش بر این بوده که در عین سادگی و روانی مطلب، اطلاعات مبسوطی در حوزۀ معرفت شناسی پوپری و هابرمارسی ارائه شود.
گلابی: فاطمه، شهبازی قپچاق: ابراهیم، هابرماس و پوپر؛ جستارهای معرفتشناسی، تهران، تیسا، 231 صفحه، 1393.