میراث مکتوب – «محمد بن مبارک شاه قزوینی» (و: ۹۶۶ق.) ملقب به «حکیم شاه» حکیم، متکلّم، فیلسوف، مترجم و طبیب حاذق دربار عثمانی است. وی از محضر استادان بزرگی چون «جلال‌الدین دوانی» و «صدر‌الدین دشتکی» بهره برده و به سبب تسلّط بر زبان‌های فارسی، عربی و ترکی و دسترسی به کتب پیشینیان، توانسته است کتاب های ارزشمندی در علوم مختلف تألیف کند. یکی از این آثار، کتاب فارسی «جواهرنامه» یا «معرفه الجواهر» است که در شرح صفات، انواع، معادن، عیوب، روش نگهداری، طبیعت و خواصّ جواهرات و نیز برخی از احجار تألیف شده است.
تا پیش از قرن دهم هجری، جواهرنامه‌های متعدّدی در جهان اسلام تألیف شده امّا جواهرنامۀ قزوینی ویژگی هایی دارد که آن را از سایر آثار پیش و پس از خود تمایز می بخشد و تحقیق و تدقیق در آن را ضروری می سازد. یکی از این ویژگی ها، تنوّع و تعدّد جواهر و احجار معرّفی شده در این کتاب است. استفاده از آثاری که در این علم در حوزه‌های شرقی و غربی جهان اسلام تألیف شده بود این کتاب را جامع جواهرنامه‌های پیش از خود ساخته است. ویژگی دیگر جواهرنامۀ قزوینی، سبک نثر آن است؛ بررسی سبک این رساله نشان می‌دهد که علی‌رغم دوری مؤلّف از مرکز زبان فارسی، به سبب طبع شاعرانه و ذوق ادبی وی و نیز تسلّط بر آثار بزرگان دوره‌های پیشین در علوم مختلف، کتاب وی با وجود تأثیر پذیری از زبان عربی از بسیاری از سهو‌های لغوی و دستوری و نیز تکلّفات رایج در آن دوره مبرّاست و با سادگی و ایجاز لازم برای یک متن علمی، به خوبی از عهده انتقال پیام به مخاطب بر آمده است.آنچه در بالا آمده است بخشی از مقاله «معرفی «جواهرنامه» محمّد بن مبارک شاه قزوینی» نوشته سمانه جعفری، سید علی‌اصغر میرباقری‌فرد و حسین آقاحسینی است که در شماره مجله علمی – پژوهشی جستارهای ادبی به چاپ رسیده است.
تا پیش از قرن دهم هجری، جواهرنامه‌های متعدّدی در جهان اسلام تألیف شده امّا جواهرنامۀ قزوینی ویژگی هایی دارد که آن را از سایر آثار پیش و پس از خود تمایز می بخشد و تحقیق و تدقیق در آن را ضروری می سازد. یکی از این ویژگی ها، تنوّع و تعدّد جواهر و احجار معرّفی شده در این کتاب است. استفاده از آثاری که در این علم در حوزه‌های شرقی و غربی جهان اسلام تألیف شده بود این کتاب را جامع جواهرنامه‌های پیش از خود ساخته است. ویژگی دیگر جواهرنامۀ قزوینی، سبک نثر آن است؛ بررسی سبک این رساله نشان می‌دهد که علی‌رغم دوری مؤلّف از مرکز زبان فارسی، به سبب طبع شاعرانه و ذوق ادبی وی و نیز تسلّط بر آثار بزرگان دوره‌های پیشین در علوم مختلف، کتاب وی با وجود تأثیر پذیری از زبان عربی از بسیاری از سهو‌های لغوی و دستوری و نیز تکلّفات رایج در آن دوره مبرّاست و با سادگی و ایجاز لازم برای یک متن علمی، به خوبی از عهده انتقال پیام به مخاطب بر آمده است.آنچه در بالا آمده است بخشی از مقاله «معرفی «جواهرنامه» محمّد بن مبارک شاه قزوینی» نوشته سمانه جعفری، سید علی‌اصغر میرباقری‌فرد و حسین آقاحسینی است که در شماره مجله علمی – پژوهشی جستارهای ادبی به چاپ رسیده است.
برای مطالعه متن کامل این مقاله بر روی فایل زیر کلیک کنید.