شیعیان برای الگوبرداری و تحلیل حکومتهای مشروع صدر اسلام، بر دو دوره تأکید میکنند. یکی دوره مهاجرت نبوی به مدینه و تشکیل حکومت در آنجا و دیگری دوره حدودا پنج ساله حکومت امام علی (ع). کتابهای زیادی هم در این زمینه نوشته شده است. یکی از جدیدترین کتابها، لوح بینایی است که به تحلیل حکومت امام علی علیه السلام بر اساس نهج البلاغه پرداخته است. در معرفی این کتاب آمده است:
لوح بینایی عنوانی است برای تحلیل تاریخ حکومت امام علی (ع) با تأکید بر نهج البلاغه. کتاب با مباحثی مقدماتی درباره عصر خلفا آغاز میشود، زیرا تاریخ حکومت امام علی (ع) معطوف به آن دوره و تحولاتی است که در آن شکل گرفت.
این مباحث دربر گیرنده سه بخش است. بخش اول: تحلیل تحولات عصر خلفا؛ بخش دوم: امام علی (ع) در عصر خلفا؛ و بخش سوم: شورش بر عثمان.
در پی این مباحث مقدماتی، به عصر حکومت امام علی (ع) و تحلیل تاریخ آن پرداخته شده است.
بخش اول: بیعت با امام علی (ع) بخش دوم: اصلاحات امام علی (ع) در حکومت؛ بخش سوم: مشکلات پیشاروی، مخالفتها و مقابلهها با اصلاحات امام علی (ع)؛ بخش چهارم: فتنه جمل؛ بخش پنجم: استقرار امام علی (ع) در کوفه؛ بخش ششم: پیکار خوارج؛ و بخش هشتم: پس از نهروان تا شهادت.
فهرست مطالب کتاب به ترتیب زیر است:
پیشگفتار
دیباچه
عصر خلفا
بخش اول: تحلیل تحولات عصر خلفا
بخش دوم: امام علی (ع) در عصر خلفا
بخش سوم: شورش بر عثمان
لوح بینایی: عصر حکومت امام علی (ع)
بخش اول: بیعت با امام علی (ع)
بخش دوم: اصلاحات امام علی (ع) در حکومت
بخش سوم: مشکلات پیاشاروی، مخالفت ها و مقابلهها با اصلاحات امام علی
مخالفتها و مقابلهها با اصلاحات امام علی (ع)
بخش چهارم: فتنه جمل
زمینههای شکلگیری فتنه جمل
روند فتنه جمل
بخش پنجم: استقرار امام علی (ع) در کوفه
بخش ششم: پیکار صفین
بخش هفتم: آشوب خوارج
شکل گیری خوارج
ویژگیها و پایههای اعتقادی خوارج
جنگ نهروان
بخش هشتم: از نهراوان تا شهادت
شورش باقیماندگان خوارج
ناهمراهیها
شبیخونها
شهادت امام علی
دلشاد تهرانی، مصطفی: لوح بینایی: تحلیل تاریخ حکومت امام علی (ع) با تأکید بر نهجالبلاغه، تهران، دريا، 1392.
منبع: كتابخانه تخصصي تاريخ اسلام