میراث مکتوب – این دفتر مشتمل بر حدود بیست نوشته از متفکر شهید استاد محمد اسماعیل مبلغ در باب زندگی، فلسفه و وجوه مختلف تفکر شیخ الرئییس ابوعلی حسین بن عبدالله بن سینا است. ابن سینا، بی تردید یکی از شگفتی های تبار انسانی و به درستی نمونۀ برجستۀ انسان جامع قرون وسطایی است که چونان سیمای مرکزی فرهنگ و پهلوان خردگرایی در برهۀ حساس (و نسبتاً بحرانی) از تاریخ فرهنگ اسلامی در افق حیات عقلانی آن ظاهر می شود. از آن پس، تأثیر مستمر ابن سینا، از رهگذر خفا و ظهور سیمای فرهنگی او، در فراز و فرود فرهنگ و تمدن اسلامی همواره محسوس و مشهود است.
این مجموعه مشتمل بر اغلب نوشته هایی است که استاد مبلغ در مورد زندگی، افکار و شخصیت ابن سینا نگاشته و در خلال سال های طولانی و در نشریات وقت و اغلب در مجله های آریانا و ژوندون و دیگر نشریات و مطبوعات آن زمان کشور نشر کرده است. بعضی از این مقالات، به زندگی و جهات و جوانب شخصی ابن سینا مربوط می شود و برخی به وجوه گوناگون اندیشۀ شیخ الرئیس تماس می گیرد. به همین جهت نوشته های گردآمده در این دفتر را دو بخش تنظیم شده است و مشخصات منبع اصلی هر مقاله را جا به جا در پاورقی آن آورده شده است.
بخش اول خود مشتمل بر زندگی، زمانه و تحولات عصر او و تأثیرات او بر دیگران و ترجمۀ آثار و کتب او به زبان های اروپایی و نسبت و مناسبت تفکر او با دیگر رجال علمی اسلامی مانند غزالی و ابن خلدون است. این مجموعه روی هم رفته زیر عنوان «ابن سینا: زندگی، آثار و تأثیرات» در یک بخش گنجانده شده است. بخش دوم نیز به جوانب مختلف تفکر و فلسفۀ ابن سینا اختصاص دارد.
چهار مقالۀ نخست «فلسفه چیست؟»، «تعریف و تصنیف فلسفۀ از نظر افلاطون»، «تعریف فلسفه از نظر ابن سینای بلخی» و «طبقه بندی علوم فلسفی» به تعریف و دسته بندی می پردازد. «علم برین» وجوه مختلف بحث از متافیزیک را مورد بررسی قرار داده است. سه گفتار مفصل «از افلاطون تا ابن سینا»، «اپستمولوجی در فلسفه ابن سینای بلخی» و «پیشگفتاری بر ادراک حسی در فلسفۀ ابن سینا» مباحث معرفت شناسانه است.
بدین ترتیب، بخش افکار ابن سینا در این دفتر مشتمل بر تعریف و خاستگاه فلسفه، متافیزیک، معرفت شناسی، ادب و هنر و حکمت عملی است.
مؤلف این همه را در بخش دوم تحت عنوان «ابن سینا: آرا و اندیشه های فلسفی» قرار داده است.
مؤلف در ترتیب مقالات، در حد امکان کوشیده است که توالی منطقی را رعایت کند و تاریخ نگارش و نشر ملاک تقدم و تأخر نبوده است.
محمد اسماعیل مبلغ، فلسفۀ ابن سینا، تصحیح، ویرایش و مقدمه: علی امیری، کابل، دانشگاه ابن سینا و بنیاد اندیشه، قطع: رقعی، بها: 500 افغانی، 1396.