میراث مکتوب- غلامحسین صدری افشار در معرفی و نقد کتاب فروغستان می نویسد:علم سیاق، حساب سیاق یا فن سیاقت نامی است برای نوعی ضبط محاسبات که دست کم از سدۀ چهارم هجری دربارۀ آن گزارش مکتوب در دست است و اگر گزارش ابن ندیم را بپذیریم، خاستگاه آن ایران بوده است.
دربارۀ تاریخ پیدایش سیاق و ریشۀ این واژه اطلاع قابل اعتمادی در دست نیست، ولی احتمال دارد مربوط به پیش از اسلام و پیش از پیدایش عددنویسی هندی باشد، که در سدۀ دوم هجری به وسیلۀ محمد بن موسی خوارزمی به جهان اسلام معرفی شد و بعد تا اروپا و سراسر جهان راه یافت. دلیل برای چنین اظهاری اعتقاد به قدرت پایداری سنت است، که بسیار دیر تن به شکست می‌دهد. نمونۀ بارز آن وجود اوزان و مقیاس‌های انگلیسی و آمریکایی است، که علی‌رغم سهولت و منطقی بودن اصول متری، هنوز پس از ۲۰۰ سال همچنان سخت‌جانی می‌کنند و تن به تغییر نمی‌دهند.
حساب سیاق در حقیقت نوعی شیوۀ تندنویسی محاسبات است که تا اوایل قرن حاضر در تشکیلات دولتی، همچنین در امور محاسبات جاری افراد به کار می‌رفت.
برای اجزای تومان، من، چارک، سیر و مثقال، همچنین برای اجزای زمان مانند ساعت، روز، سال و اجزای طول مانند ذرع، گز، متر و جز آن علامت‌های ویژه وجود داشت.
اما این علامت‌ها به ارقام و کمیت‌ها منحصر نبود، بلکه مطالب و کلمات را هم شامل می‌شد…
دربارۀ تاریخ پیدایش سیاق و ریشۀ این واژه اطلاع قابل اعتمادی در دست نیست، ولی احتمال دارد مربوط به پیش از اسلام و پیش از پیدایش عددنویسی هندی باشد، که در سدۀ دوم هجری به وسیلۀ محمد بن موسی خوارزمی به جهان اسلام معرفی شد و بعد تا اروپا و سراسر جهان راه یافت. دلیل برای چنین اظهاری اعتقاد به قدرت پایداری سنت است، که بسیار دیر تن به شکست می‌دهد. نمونۀ بارز آن وجود اوزان و مقیاس‌های انگلیسی و آمریکایی است، که علی‌رغم سهولت و منطقی بودن اصول متری، هنوز پس از ۲۰۰ سال همچنان سخت‌جانی می‌کنند و تن به تغییر نمی‌دهند.
حساب سیاق در حقیقت نوعی شیوۀ تندنویسی محاسبات است که تا اوایل قرن حاضر در تشکیلات دولتی، همچنین در امور محاسبات جاری افراد به کار می‌رفت.
برای اجزای تومان، من، چارک، سیر و مثقال، همچنین برای اجزای زمان مانند ساعت، روز، سال و اجزای طول مانند ذرع، گز، متر و جز آن علامت‌های ویژه وجود داشت.
اما این علامت‌ها به ارقام و کمیت‌ها منحصر نبود، بلکه مطالب و کلمات را هم شامل می‌شد…
کتاب فروغستان ( دانشنامه فن استیفا و سیاق) تألیف محمدمهدی فروغ اصفهانی، به کوشش ایرج افشار است که در سال ۱۳۷۸ توسط میراث مکتوب منتشر شده است.
برای بهره گیری از فایل کامل مقاله غلامحسین صدری افشار در معرفی و نقد کتاب فروغستان، روی «دریافت فایل» کلیک کنید.
