میراث مکتوب – آنچه در ادامه میخوانید نوشتاری از دکتر وحید سبزیانپور است که در شماره 58 و 59 دوماهنامۀ تخصصی گزارش میراث منتشر شده است.
هرچند کازمودم آخر نبود سودم/ من جرب المجرب حلت به الندامة
حافظ در مصراع دوم میگوید: هرکس آزموده را بیازماید دچار ندامت میشود. ظاهر این قضیه این است که شاعر مضمونی عربی را با هویت مشخص عربی آن، به زبان فارسی و فرهنگ ایرانی منتقل کرده است. اما «صورتی در زیر دارد آنچه در بالاستی». این مضمون در ایران باستان بسیار رایج و شناخته شده بود و از طریق ترجمۀ کتب پهلوی به ادب عربی منتقل شده، لباس عربی پوشیده و با هویتی عربی به زادگاه خود بازگشته است؛ دلیل ما برای این ادعا عبارت است از پندی منسوب به بهمن بن اسفندیار که آن را ثعالبی در دو اثر خود و زمخشری در کتاب ربیع الابرار نقل کرده اند: بهمن بن اسفندیار که آن را ثعالبی در دو اثر خود و زمخشری در کتاب ربیع الابرار نقل کردهاند: بهمن بن اسفندیار «تجریب المجرب تضییع الروزمار» (ثعالبی، اعجاز، ص 54؛ همو، الشکوی، ص 213؛ زمخشری، ربیع، ج 3، ص 454): آزمایش آزموده، تباهی است.
ادامۀ این مقاله نوشتۀ وحید سبزیانپور را که در شمارۀ 58 و 59 گزارش میراث منتشر شده است اینجا بخوانید.