میراث مکتوب – متن حاضر براساس قدیمیترین نسخه در دسترس از این داستان به تاریخ ۱۱۹۹ هجری قمری برابر با ۱۱۶۳ هجری شمسی، موجود در کتابخانه مجلس گردآوری شده است.
قصه نوشآفرین گوهرتاج از قصه‌های عامیانه کوتاه است که گویا از آغاز مکتوب شده است اما نویسنده ناشناس آن با طرز بیان قصه های نقالان و بن مایه‌های اینگونه داستان‌ها نیک آشنا بوده و قصه خود را به سبک آثار نقالان نوشته است.
این قصه یکی از قصه‌هایی است که به خصوص در زمان قاجار بسیار محبوبیت داشته است، نویسنده آن همچون زمان تألیف آن نامشخص است. احمد منزوی در فهرست نسخه‌های خطی فارسی (جلد ۵، صفحه ۳۷۵۱، ش ۴۰۶۶۴) قدیمیترین نسخه‌ی دستنویس این قصه را به تاریخ ۱۰۷۹ قمری مطابق با ۱۰۳۶ شمسی ضبط کرده است. متأسفانه این نسخه در حال حاضر در دسترس نیست. اگر تاریخ مذکور واقعی باشد این قصه در طول فرمانروایی شاه سلیمان صفوی یعنی در دومین سده حکومت صفویان در ایران نوشته شده و به احتمال زیاد کمی پیش از این تاریخ تألیف شده است. قدیمیترین نسخه دست‌نویسی که برای چاپ متن حاضر از آن استفاده شده است، نسخه‌ای است محفوظ در کتابخانه مجلس شورای اسلامی که به دست کاتبی مشخص به نام اسدالله بن عبدالرحیم شیروانی نوشته شده است.
تاریخ این نسخه ۱۱ ذیحجه سال ۱۱۹۹ قمری مطابق با ۱۱۶۳ شمسی ثبت گردیده که تقریباً برابر با یک قرن و نیم پس از قدیمیترین نسخه است.
قصه نوشآفرین گوهرتاج نمونه‌ای از داستان‌های مردم پسند و سرگرم کننده در زمان گذشته است. این قصه همچون قصه‌های حسین کرد شبستری و یا رموز حمزه پیشینه‌ی تاریخی ندارد. نوشآفرین گوهرتاج بیشتر نمونه‌ای از یک قصه ساختگی محسوب می‌شود؛ چنانکه قصه امیرارسلان با چنین خصوصیتی سا‌ل‌ها بعد توسط نقیب‌الممالک، نقّال‌باشی ناصرالدین شاه قاجار، آفریده شد. شخصیتی که قصه نام او را گرفته است، یعنی شاهزاده خانم نوشآفرین، در شهر دمشق به دنیا می‌آید و قهرمان اصلی به نام شاهزاده سلطان ابراهیم اهل چین است. با این وجود فضای قصه کمابیش در یک دنیای غیرواقعی باقی می‌ماند.
این قصه از مجموعه متن های پیشینه داستانی شامل متن داستان‌های کهن فارسی است که به سرپرستی ایرج افشار و مهران افشاری آغاز شد و اکنون زیر نظر مهران افشاری ادامه می‌یابد. فهرست مطالب کتاب به این قرار است:
قصه نوشآفرین گوهرتاج از قصه‌های عامیانه کوتاه است که گویا از آغاز مکتوب شده است اما نویسنده ناشناس آن با طرز بیان قصه های نقالان و بن مایه‌های اینگونه داستان‌ها نیک آشنا بوده و قصه خود را به سبک آثار نقالان نوشته است.
این قصه یکی از قصه‌هایی است که به خصوص در زمان قاجار بسیار محبوبیت داشته است، نویسنده آن همچون زمان تألیف آن نامشخص است. احمد منزوی در فهرست نسخه‌های خطی فارسی (جلد ۵، صفحه ۳۷۵۱، ش ۴۰۶۶۴) قدیمیترین نسخه‌ی دستنویس این قصه را به تاریخ ۱۰۷۹ قمری مطابق با ۱۰۳۶ شمسی ضبط کرده است. متأسفانه این نسخه در حال حاضر در دسترس نیست. اگر تاریخ مذکور واقعی باشد این قصه در طول فرمانروایی شاه سلیمان صفوی یعنی در دومین سده حکومت صفویان در ایران نوشته شده و به احتمال زیاد کمی پیش از این تاریخ تألیف شده است. قدیمیترین نسخه دست‌نویسی که برای چاپ متن حاضر از آن استفاده شده است، نسخه‌ای است محفوظ در کتابخانه مجلس شورای اسلامی که به دست کاتبی مشخص به نام اسدالله بن عبدالرحیم شیروانی نوشته شده است.
تاریخ این نسخه ۱۱ ذیحجه سال ۱۱۹۹ قمری مطابق با ۱۱۶۳ شمسی ثبت گردیده که تقریباً برابر با یک قرن و نیم پس از قدیمیترین نسخه است.
قصه نوشآفرین گوهرتاج نمونه‌ای از داستان‌های مردم پسند و سرگرم کننده در زمان گذشته است. این قصه همچون قصه‌های حسین کرد شبستری و یا رموز حمزه پیشینه‌ی تاریخی ندارد. نوشآفرین گوهرتاج بیشتر نمونه‌ای از یک قصه ساختگی محسوب می‌شود؛ چنانکه قصه امیرارسلان با چنین خصوصیتی سا‌ل‌ها بعد توسط نقیب‌الممالک، نقّال‌باشی ناصرالدین شاه قاجار، آفریده شد. شخصیتی که قصه نام او را گرفته است، یعنی شاهزاده خانم نوشآفرین، در شهر دمشق به دنیا می‌آید و قهرمان اصلی به نام شاهزاده سلطان ابراهیم اهل چین است. با این وجود فضای قصه کمابیش در یک دنیای غیرواقعی باقی می‌ماند.
این قصه از مجموعه متن های پیشینه داستانی شامل متن داستان‌های کهن فارسی است که به سرپرستی ایرج افشار و مهران افشاری آغاز شد و اکنون زیر نظر مهران افشاری ادامه می‌یابد. فهرست مطالب کتاب به این قرار است:
معرفی شخصیت‌های نوشآفرین
متن نوشآفرین
فهرست‌ها شامل:
اشعار
نام کسان
نام جای‌ها
فهرست لغات و ترکیبات
متن حاضر براساس قدیمیترین نسخه‌ی در دسترس از این فهست به تاریخ ۱۱۹۹ ه.ق برابر با ۱۱۶۳ ه.ش تهیه شده است. استاد حائری در فهرست کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد اول، ص ۱۵۶۳، ش ۳۵۹۵ ) ویژگی‌های ظاهری این نسخه را چنین تشریح کرده است:
نسخه‌ای است به خط نستعلیق به قلم اسدالله بن عبدالرحیم شیروانی مورخ ۱۱۹۹ ه.ق آغاز نسخه افتادگی دارد. نسخه دارای نُه تصویر زیبا و رنگ‌آمیزی شده است. صفحات مجدول به قلم لاجوردی، سیاه، آب طلا و شنگرف است و کمند کنار برگها وصّالی شده است. بعضی صفحات آب دیده و روی برخی وصّالی‌ها نو نویسی شده.
قصه نوشآفرین گوهرتاج به کوشش پروفسور دکتر اولریش مارزلف در ۲۱۰ صفحه توسط انتشارات به‌نگار در سال جاری منتشر شده است.
احمد منزویاسدالله بن عبدالرحیم شیروانیاولریش مارزلفایرج افشارتصحیح قصه نوشآفرین گوهرتاج بر اساس نسخهٔ خطی مجلسحسین کرد شبستریرموز حمزهشاه سلیمان صفویشاهزاده سلطان ابراهیمصفویصفویهقصهقصه امیرارسلانقصه نوشآفرین گوهرتاجقصه‌های ایرانیکتابخانه مجلس شورای اسلامیمهران افشاریناصرالدین شاه قاجارنستعلیقنقّالنقّال‌باشینقّال‌باشی ناصرالدین شاه قاجارنقیب‌الممالکنوش‌آفرین گوهرتاج