میراث مکتوب- دومین جلد کتاب «تاریخ مکتب‌ها و باورها در ایران و اسلام» نوشته پروفسور حسن انصاری منتشر شد. پیش از این (سال ۱۳۹۵) نخستین جلد این کتاب با عنوان اصلی «تشیع امامی در بستر تحول» به همت نشر ماهی منتشر شده بود و حالا جلد دوم آن با عنوانِ اصلی «دین و دولت در اندیشه سیاسی اسلام» توسط همین ناشر منتشر شده است.
حسن انصاری استاد مهمان موسسه مطالعات پیشرفته پرینستون در امریکا است که به طور تخصصی به تحقیق، تدریس و تالیف در حوزه تاریخ و کلام اسلامی می‌پردازد. از وی تاکنون کتاب‌های متعددی در این حوزه منتشر شده است که برخی از آنها عبارتند از؛ «از میراث غلات»، «شریف مرتضی»، «زیدیه در ایران»، «ادبیات کرامیه خراسان» (هر چهار عنوان از نشر علم)، «میان کلام و فلسفه» (نشر رایزن)، «بررسی‌های تاریخی» و «بررسی‌های تاریخی دیگر» (نشر دهگان).
انصاری همچنین نویسنده مقالات و مدخل‌های متعددی در دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه ایرانیکا و نشریات علمی پژوهشی آکادمیک زبان‌های فارسی، عربی، انگلیسی و فرانسوی است.
«تاریخ مکتب‌ها و باورها در ایران و اسلام» مجموعه‌ای سه جلدی است که به تاریخ مکتب‌ها و باورهای مذهبی و سیاسی در ایران و اسلام می‌پردازد. تاکنون دو مجلد از این مجموعه منتشر شده است. در دفتر یکم این مجموعه به تشیع امامی در بستر تحولات تاریخی پرداخته شده است؛ بخش اول این جلد به تحولات کلامی و فقهی امامیه به ویژه در زمینه منابع اعتقادی و فقهی و همچنین تحولات اندیشه‌های عقلی در تشیع امامی پرداخته که در این چارچوب به گرایشات و نزاع‌های درونی این مکتب توجه شده است. بخش دوم این دفتر (دفتر یکم) نیز مناسبات تشیع و تصوف را مورد مطالعه قرار داده و در بخش سوم هم با رویکردی کتابشناختی به برخی جزییات تحولات فکری و ادبی در تشیع امامی پرداخته شده است.
دفتر دوم این مجموعه با عنوانِ اصلی «دین و دولت در اندیشه سیاسی اسلام» که به تازگی منتشر شده حاوی مقالات متعددی درخصوص مناسبات دین و سیاست است که از منظر تحولات مفهومی و همچنین مناسبات دو نهاد دین و دولت در طول تاریخ تمدن اسلامی مورد بررسی واقع شده و این مناسبات، به ویژه با بحث پیرامون شکل‌گیری مفهوم خلافت در اسلام براساس متون اصلی، مورد بازخوانی قرار گرفته است. در این زمینه مناسبات میان امت- جماعت با نهادهای متحول و متفاوت قدرت‌های سیاسی و دینی به بحث گذاشته و به ویژه مناسبات نهاد علما-فقها با قدرت سیاسی (خلیفه-سلطان) در دوره‌های مختلف از تاریخ خاندان‌های حکومتگر در ایران، عراق، شامات، مصر و آسیای صغیر، عثمانی بررسی شده است. همچنین زمینه‌های مفهومی و تئوریک مناسبات دین و دولت در تمدن اسلامی و زمینه‌ها و دامنه‌های تاثیر اندیشه سیاسی ایرانشهری – ایران عصر ساسانی- بر اندیشه سیاسی اسلامی بازخوانی شده است.
عناوین فصل‌های کتاب «دین و دولت در اندیشه سیاسی اسلام» عبارتند از؛
– مقدمه‌ای بر مبانی اندیشه سیاسی در اسلام، یک دانشمند و ادیب امامی مذهب فراموش شده: نمونه‌ای از انسان‌گرایی ادبی در تشیع.
– بررسی مشکل انتساب نصیحه‌الملوک به ابوالحسن ماوردی.
– اهل سنت و جماعت و قدرت سیاسی: نگاهی اجمالی به تاریخ مناسبات دین و دولت.
– دین و دولت در سده پنجم هجری؛ زمینه‌های تاریخی و دینی کتاب‌های احکام و سِیر سلطانی.
– دین و دولت در دولت‌های آل‌زنگی و ایوبیان؛ درآمدی بر ادبیات سیاسی اسلامی.
– قدرت و مشروعیت در دوره ایلخانان مغول.
– مقوله جهاد و نزاع ایدئولوژیک در عصر ایلخانان مغول.
– اصطلاح ملی «ایران» و احیای دوباره آن در عصر ایلخانان مغول.
– درآمدی بر نقش علما در دولت‌های عثمانی و صفوی.
– نهاد علما و ساختار قدرت در حکومت عثمانی.
– سیری در تاریخچه حنبلی‌گری از احمدبن حنبل تا ابن تیمیه: از پاک اندیشی دینی تا سلفی‌گری مذهبی.
– اسلام ایرانی: اسلام مدنی.
دومین جلد از کتاب «تاریخ مکتب‌ها و باورها در ایران و اسلام» با عنوان اصلی «دین و دولت در اندیشه سیاسی اسلام» نوشته حسن انصاری به همت نشر ماهی در ۲۷۲ صفحه و با قیمت ۲۵۰ هزار تومان منتشر شده است و در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد.
عظیم محمودآبادی
منبع: روزنامه اعتماد