میراث مکتوب- کتاب «تغییرات و ترقیات در وضع و حرکت و مسافرت و حمل اشیا و فواید راهآهن» نوشتۀ محمد کاشف (۱۲۴۴-۱۳۰۸)، بهکوشش محمدجواد صاحبی، با اندکی اصلاحات، از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب بازچاپ شد.
مؤلف کتاب از مشاهیر اواخر عصر قاجار بوده که با حضور در مجامع اروپایی و برخورد نزدیک با تحولات علمی روز، این رساله را که حاکی از نواندیشی و دردمندی او نسبت به مسائل توسعه صنعت و تمدن است، برای آگاهی مردم و مسئولان کشوری نگاشته است.
کتاب حاضر علاوه بر آنکه از لحاظ نسخه اثری منحصر بهفرد است، در ارائۀ سرمایههای علمی و بیان گوشهای از نهضت فکری اندیشمندان این سرزمین نیز بینظیر است و با نگرشی جامعهشناسانه به بررسی جایگاه و نقش صنعت راه آهن در توسعۀ صنعت و استقلال سیاسی و فرهنگی کشور میپردازد.
اصل نسخۀ این کتاب که با خط زیبای محمدرضا صفا، ملقب به سلطان الکتّاب، نگارش شده و در مجموعۀ کتابهای خطی کتابخانۀ آیتالله مرعشی نجفی نگهداری میشود، گویا نسخۀ منحصر بهفردی است که نشان آن در هیچ کتاب دیگری به چشم نمیخورد.
کوشش مصحح کتاب آن بوده که علاوه بر تصحیح متن، حیات و اندیشۀ مؤلف را نیز به خوانندگان بشناسد و حاصل این اهتمام مقدمهایست که در ابتدای کتاب به چاپ رسیده و در آن ذیل چند عنوان دغدغهها و اندیشههای محمد کاشف السلطنه توصیف شده است.
فهرست کتاب
مقدمۀ مصحح
زندگینامۀ مؤلف
تغییرات و ترقیّات
غیرت دینی
نیاز ملتها به یکدیگر
استقلالطلبی و استعمارستیزی
راه آهن نشانۀ عصر صنعت
کاشف و راه آهن
متن کتاب فواید راه آهن
پیشگفتار: از چه زمان این بدبختی دامنگیر ما مسلمین شده
فصل اول: در لزوم حرکت
فصل دوم: در لزوم مراودات
فصل سوم: در سرعت حرکت
فصل چهارم: در تناسب کرایه و مخارج مسافرت عهد قدیم و جدید
فصل پنجم: در تعیین نرخ کرایۀ حمل مال التجاره با راه آهن
فصل ششم: در سلامتی و رفاهیت راه آهن
فصل هفتم: در تعریف منافع زراعتی راه آهن
فصل هشتم: در ترقیات صنعت که از ایجاد راه آهن حاصل شده است
فصل نهم: در ترقیات تجارت که از اختراع راه آهن شده است
فصل دهم: در تغییر میزان مالیات و ثروت عامه
فصل یازدهم: در رسم ایجاد راه آهن است در مشرق زمین
فصل دوازدهم: در ترسیم خطوط مهمۀ آسیا است
گفتنی است کتاب «تغییرات و ترقیات در وضع و حرکت و مسافرت و حمل اشیا و فواید راهآهن» پیش از این در سال ۱۳۷۳ با همکاری نشر نقطه چاپ و منتشر شده بود و هم اکنون به صورت مستقل از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب در ۱۰۴ صفحه، با جلد سخت، و با قیمت ۱۰۵ هزار تومان بازچاپ شده است.
علاقهمندان میتوانند با تماس با شماره تلفن ۰۲۱۶۶۴۹۰۶۱۲ داخلی ۱۰۵ درخواست خود را برای خرید این کتاب، با جلد اعلام کنند.