میراث مکتوب – خلاصه الاشعار و زبده الافکار (بخش شیراز و نواحی آن) تألیف میرتقیالدین کاشانی به تصحیح نفیسه ایرانی از سوی مرکز پژوهشی میراث مکتوب منتشر شد.
خلاصه الاشعار و زبده الافکار از ارزشمندترین تذکره های ادب فارسی، تألیف نویسندۀ سخندان و پرکار روزگار صفوی، میرتقیالدین کاشانی، است. روایت دقیقی از تاریخ تولد و وفات تقیالدین ضبط نشده، اما میتوان دریافت که وی قریب سال ۹۵۶ قمری در کاشان متولد شده و دست کم در ۱۰۱۷ ق زنده بوده است.
خلاصه الاشعار که مهم ترین اثر تقیالدین است، دارای دو مقدمه (یکی مقدمه آغاز کتاب و دیگر مقدمۀ خاتمه) چهار فصل در باب عشق، چهار رکن در ذکر شاعران متقدم (شامل ۲۴۷ سراینده) و خاتمهای شامل دوازده اصل است. هر کدام از این «اصل» ها مربوط به شاعران ناحیه ای از روزگار مؤلف است (شامل ۴۱۴ سراینده). ذیلی نیز در پایان اصل های دوازده گانه آمده، که در مجموع شامل شعرهای ۲۰۶ نفر، شمار شاعران خلاصه الاشعار به ۸۶۷ نفر میرسد. ذیل دیگری نیز در پایان مجلد چهارم خلاصه الاشعار موجود است که در کتابخانۀ بانکی پور نگهداری می شود و نذیر احمد بیست نفر از شاعران این ذیل را معرفی کرده است.
میرتقیالدین محمد ابن شرفالدین علی حسینی کاشانی معروف به «میرتذکره» و متخلص به «ذکری» از شعرا و نویسندگان دورۀ صفوی (زنده در ۱۰۱۷ق.) است که خلاصه الاشعار و زبده الافکار را طی نزدیک به ۴۰ سال (از ۹۷۶ تا ۱۰۱۶) جمعآوری کرد. این اثر مشتمل بر مقدمهای در چهار فصل، چهار رکن، خاتمه و یک ذیل (۶ جلد) در شرح حال بیش از ۸۶۷ شاعر، از گذشته تا معاصران مؤلف است.
خلاصهالاشعار، در هر اصل به یکی از شهرها و نواحی جغرافیایی مختلف ایران اختصاص دارد. اثر حاضر نیز شرح حال شعرای شیراز و نواحی آن است.
دستنویسهای بسیاری از خلاصه الاشعار در کتابخانههای ایران و جهان موجود است که در شناختنامۀ میرتذکره (از همین مصحح) به حدود سی و شش دستنویس این کتاب اشاره شده است.
اطلاعات میرتقی الدین از شاعران فارس
تقیالدین کاشانی بسیاری از اطلاعات خود را دربارۀ شاعران فارس از طریق منابع زیر به دست میآورده است:
۱ – شاعرانی که از فارس به کاشان مسافرت کرده بودند
۲ – شاعرانی که در سفرهای خود با آنها دیدار داشته است
۳ – جُنگ ها و تذکره ها
۴ – گفته های معتمدان.
خلاصه الاشعار از منابع موثقی است که در مدخل خواجه عبدی بیگ از محل تولد و سال فوت وی سخن گفته و احیاگر بخشهایی از دیوان غزلیات و قصاید اوست که نگارنده، در فهرست نسخه های خطی موجود، اطلاعاتی از آن ها به دست نیاورده است.
پس از مقدمۀ مصحح (نفیسه ایرانی) در این بخش از اثر، به قسمتهایی از زندگی و اشعار شعرای دارالافاضل شیراز و نواحی آن پرداخته شده است.
خلاصه الاشعار و زبده الافکار (بخش شیراز و نواحی آن) تألیف میرتقی الدین کاشانی به تصحیح نفیسه ایرانی در ۴۷۹ صفحه، شمارگان ۵۰۰ نسخه، به بهای ۲۵۵۰۰۰ ریال و قطع وزیری از سوی مرکز پژوهشی میراث مکتوب منتشر شده است.