میراث مکتوب- گودرز رشتیانی در بازدید از غرفه تاجیکستان در سی و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفت: انتخاب خوبی بود که تاجیکستان به‌عنوان یک حوزه فرهنگی و تمدنی ایرانی به‌عنوان میهمان ویژه در نمایشگاه کتاب ۱۴۰۲ حضور داشت.
وی ادامه داد: اما این غرفه می‌توانست با برنامه‌ریزی بهتری مدیریت شود. انتظار داشتم در این غرفه با برآیندی کلی از وضعیت نشر این کشور مواجه شوم، اما در آن‌ها اغلب کتاب‌هایی که عرضه شده در ایران هم دسترسی به آن آسان است ولی در حوزه اطلس‌شناسی، آثار شاخصی ارائه شده که شامل اطلس طبیعت، اطلس حیات وحش تاجیکستان و… می‌شود.
رشتیانی تاکید کرد: در این غرفه آثار ارائه‌شده اطلاعات چندانی درباره آثار ادبی و مطالعات تاریخی تاجیکستان در اختیار بازدیدکننده قرار نمی‌‌داد و کارشناس مسلطی هم در غرفه حضور نداشت که با گفت‌وگو با او، در این زمینه کسب اطلاع کرد. از دید من، تاجیکستان می‌توانست تصویر بهتری از کلیت نشر خود را در این غرفه ارائه کند.
این ایران‌شناس اما حضور تاجیکستان را به‌عنوان میهمان ویژه در نمایشگاه کتاب، مثبت و راهگشا در مناسبات کشورمان با آن ارزیابی کرد و گفت: اصل حضور تاجیکستان در نمایشگاه بسیار مهم است و از دید من این حضور توانسته انتظارات جوامع فرهنگی و علاقه‌مندان به روابط ایران با تاجیکستان را برآورده کند. به‌هر حال، کشور ما در سال‌های گذشته با این کشور سوءتفاهم دوطرفه‌ای داشت که این گشایش فرهنگی می‌تواند موجب گشایش‌هایی در سایر حوزه‌ها با تاجیکستان شود.
به عقیده رشتیانی، بی‌شک حضور وزیر فرهنگ تاجیکستان در نمایشگاه کتاب موجب تلطیف روابط ایران با کشورش خواهد شد.
این استاد دانشگاه با اشاره به شعار نمایشگاه کتاب ۱۴۰۲ که «آینده خواندنی است»، گفت: واژه‌های زیبا و شکیلی برای این شعار انتخاب شده اما این شعار از نظر مفهومی برای من قابل درک نیست؛ چون متغیرهای متعددی در ساخت آینده نقش دارند که کتاب یکی از آن‌هاست. طبیعتا سرشت جامعه بشری خیلی پیچیده‌تر از این است که بتوان از قبل برای آن خوانشی داشت.
وضعیت مطالعات ایران‌شناسی
رشتیانی در بخش دیگری از سخنان خود، مطالعات ایران‌شناسی را در سال‌های اخیر رو به پیشرفت معرفی کرد و افزود: ما دو طیف ایران‌شناس داریم که یک طیف در خارج از کشور و طیف دیگر در داخل که همان جامعه علمی ما را در برمی‌گیرد، به‌طور حرفه‌ای مشغول مطالعه روی ایران هستند و من به مطالعات هر دو گروه خوش‌بین هستم.
وی ادامه داد: هرچند ممکن است برخی از عوامل نظیر مسائل سیاسی یا مسائل اقتصادی نظیر بیکاری ایران‌شناسان در خارج از کشور گاه بر اقتصاد ایران‌شناسی تاثیر سوئی بگذارد ولی در مجموع مطالعات ایران‌شناسی هم در داخل و هم در خارج کشور به‌ویژه در اروپا، آمریکای شمالی و شرق آسیا در مقایسه با ۲۰ سال گذشته روندی توسعه‌یافته پیدا کرده است.
رشتیانی تاکید کرد: خوشبختانه ضمن اینکه مطالعات ایران‌شناسی کیفی‌تر شده، ایران‌شناسان نیز از نظر کمی افزایش یافته‌اند؛ چون شرایط جغرافیایی، تاریخی و فرهنگی ایران به‌دلیل مسائل کنونی روزبه‌روز برای آن‌ها جذاب‌تر شده است.
این ایران‌شناس بر این باور است که عنوان ایران‌شناسی را در داخل کشور باید با احتیاط به کار ببریم؛ چون هر نویسنده و پژوهشگری که در ایران دارد درباره جغرافیا، زبان و ادبیات فارسی، تاریخ، آداب و رسوم و مسائل اجتماعی آن می‌نویسد، در طیف ایران‌شناسان قرار می‌گیرد، از این‌رو تاسیس یک رشته به نام ایران‌شناسی در ایران خطاست؛ چون نمی‌توان گزیده گزینش‌شده‌ای از هویت، زبان و تاریخ ایران را در قالب یک رشته به نام ایران‌شناسی تمام کرد و جمع‌کردن آن‌ها در قالب دروس یک دوره لیسانس یا دکتری اشتباه است.
وی ادامه داد: بهتر است که عنوان ایران‌شناسی را برای دانشگاه‌های اروپایی و خارجی بگذاریم. چون در آن‌جا ایران‌شناسی بسیار تخصصی دنبال می‌شود که دارای نحله‌ها و رشتههای زیادی است.
رشتیانی سپس به فلسفه شکل‌گیری بنیاد ایران‌شناسی اشاره و تصریح کرد: زنده‌یاد دکتر حسن حبیبی بنیاد ایران‌شناسی را به‌منظور سیاستگذاری کلان در زمینه مطالعات ایران‌شناسی تاسیس کرد نه اینکه به‌عنوان یک مرکز پژوهشی رقیب در کنار سایر مراکز ایران‌شناسی در داخل و خارج از کشور قرار بگیرد. بنابراین از دید من، اکنون ماموریت اصلی بنیاد ایران‌شناسی باید بر محوریت روندهای کلی و سیاستگذاری کلان در حوزه ایران‌شناسی قرار بگیرد.
منبع: ایبنا