میراث مکتوب- کتاب «جان تا جمال جانان» نوشته محمدرضا خالصی، در ۴۳۰ صفحه و در قطع وزیری توسط شهرداری شیراز و در سلسله مجموعه نقش ماندگار منتشر شده است.
کتاب «جان تا جمال جانان»، بیست‌وپنجمین اثر مکتوب محمدرضا خالصی، استاد دانشگاه، نویسنده و پژوهشگر معاصر، و مدخلی بر شناخت کتاب «عطف الالف المالوف علی اللام المعطوف»، نخستین کتاب در عشق الهی در جهان اسلام اثر ابوالحسن دیلمی، است.
خالصی در مقدمه این کتاب نوشته است: عشق مقوله‌ای است هماره جذاب و دیریاب؛ چنان‌چه گفته‌اند دریافتی، نایافتنی است و در گفته‌ها و شنیده‌ها نمی‌گنجد و دریایی ژرف و قعر ناپدید است. افسانه‌ها، داستان‌ها، اسطوره‌ها، شعرها، ادبیات، علم، فلسفه و عرفان ملهم از این موضوع است.
از قرن دوم هجری صوفیان کم‌کم دریافتند که پرستش خدا از روی خوف و معامله بهشت و پاداش اخروی و گریز از جهنم، راه به جایی نمی‌برد، و دستیابی به حقیقت حقیقی معرفت حق بدین شکل امکان‌پذیر نیست. آن‌چه می‌تواند راهگشا باشد میل و آرزوی دیدار خداوند در مقام محبوبیت است، و حب و عشق یگانه ره قرب و اتصال به اوست.
اغراق نیست اگر در این زمینه مدعی شویم مکتب عرفانی شیراز پیش از هر اندیشه و تفکری در گسترش و توسعه و بسط عشق الهی تاثیر داشته است.
مجموعه‌ای که هم‌اینک در اختیار شماست حاصل سال‌ها پژوهش و تحقیق و تدقیق است که البته برخی از این سخنان و مکتوبات پیش از این ذیل عنوان اصلی مکتب عرفانی شیراز و عنوان فرعی نقش دیلمی در بسط و گسترش این مکتب در تالار حافظ شیراز به صورت ماهیانه و در دانشگاه‌های کشور برای دانشحویان و علاقه‌مندان طرح و بیان شده است.
نگارنده تلاش خود را کرده تا این کتاب که برای اولین‌بار در سطح کشور و جهان اسلام نگاشته شده است مدخلی باشد برای شناخت کتاب ارزشمند و پرتاثیر عطف الالف دیلمی، منابع و مآخذ بسیاری مورد مطالعه قرار گرفته و کتاب‌های فراوانی برگ زده و مطالعه گشته و یادداشت‌برداری شده است که گاه برای به دست آوردن آن‌ها در این وضعیت نابه‌سامان پژوهشی کشور مدت‌ها وقت گرفته و مرا تا سرحد کلافگی و آشفتگی رسانده اما به لطف حق تا آن‌جا که از عهده‌ام برآمده کار سامان یافته است.
تلاش کرده‌ام مطلبی را در این زمینه مبهم و نامفهوم و غیرشفاف نگذارم، هر چند این موضوع برای نخستین‌بار مطرح می‌شود و کسی پیش از این بدان نپرداخته است سعی کرده‌ام از منابع و ماخذ همان زمان یا نزدیک بدان قرن بهره جویم؛ اصل مطلب را آورده‌ام و آن‌ها را که به زبان تازی یا به زبان دیگری نوشته شده است ابتدا آورده و ترجمه‌ای که بتواند مطلب را برای خواننده روشن سازد ارائه دهم تا پس از این اگر محقق و پژوهشگر و علاقه‌مندی بخواهد در این زمینه گام بردارد، حداقل‌هایی را در اختیار داشته باشد و سرگردان و سرگشته در میان منابع دیریاب و کم‌یاب رها نشود.
به چیستی عشق، عشق در فرهنگ و تمدن اسلامی، زندگی ابوالحسن دیلمی، ابن خفیف، ابن باکویه، دیلمی شارح اندیشه‌های حلاج، علل نامگذاری عنوان عطف الالف، حلاج و دیلمی، دیلمی نخستین منبع و ماخذ اشعار حلاج، راویان شیرازی کتاب عطف الالف، سنت مشیخه‌نویسی در فارس، ماخذ دیلمی، تالیفات دیلمی، دیلمی و کتاب الزهره ابن داوود، حکمت و حکیم، حقیقت محمدیه، دیلمی و عشق عذری، دیلمی از نخستین راویان داستان مجنون و اشعار او، دیلمی و معنای شاهد و تاثیر دیلمی بر روزبهان بقلی شیرازی پرداخته شده است.
منبع: ایسنا