میراث مکتوب – فرقۀ کیسانیه به چند علت جایگاه ویژه ای در تاریخ اندیشۀ دینی اسلامی دارد: نخستین فرقه ای است که در قرن نخست هجری به صحنه حوادث جهان اسلام پای نهاد؛ نخستین فرقه ای است که ایدۀ مهدی منتظر را پرورش داد؛ از اصلی ترین کانونهایی است که غلو از آن شاخه گرفت.
انواع منابع – از شرح حال ها تا فرقه نگاری ها و کتاب های عقاید و تاریخ و جغرافیا انساب و لغت و سفرنامه ها با رویکردهای متفاوتشان به این فرقه پرداخته اند، اما نوعاً چیزی بیش از انبوهی از اطلاعات پراکنده و نامرتب به دست نمی دهند. گاه نیز در خلال این اطلاعات گرایش های دینی شخصی مؤلف نیز وارد شده است. در بیشتر موارد، کیسانیه شبیه قالب جامدی به نظر می آید که بی هیچ سروکاری با واقعیت حیات و پویایی خود را دارد. نیز در برخی از این گزارش ها عقاید کیسانیه بسیار انعطاف پذیر و نامرتبط با واقعیت های تدریجی زمانی عرضه شده است. برای همین ، این پژوهش تلاشی است جهت استفاده از همه اطلاعاتی که در منابع اعم ازخطی و چاپی در اختیار داریم تا جایی که در دسترسمان بودند و غربال کردن آن اطلاعات و جداکردن موارد جانب دارانه از موارد قابل اعتماد و به کارگرفتن و طبقه بندی زمانی آنها برای رسیدن به تاریخ فکری و عقیدتی پله گله ای که بتوان در آن خط سیر عقاید این فرقه را در مراحل گوناگون بازشناخت. چنانکه در خود این پژوهش پیداست. یافتن این خط سیر خود مبتنی بر شناخت رابطه آن واقعیت تاریخی پیرامونی اش، از زمان پیدایشش در جنبش مختار در کوفه در 66ق ، است. رابطه ای که بی شک در روند تحول عقاید شیعیان به طور عام و در فعالیت های تبلیغی و در موضع گیری شان در قبال حکومت پی آمدهایی داشت.
کیسانیه در تاریخ عقاید اسلامی حضوری انکارناپذیر داشت و پس از آن این فرقه از میان رفت یا در آستانۀ نابودی قرار گرفت؛ برای همین هیچ کتابی دربارۀ کیسانیه که نوشتۀ پیروان این فرقه باشد، وجود ندارد. از کارهای موجود کیسانیه چند شعر است که در آنها به موضوعات عقایدی اشاره شده است. این اشعار منابع دست اول دربارۀ این فرقه‌اند.
این پژوهش در اصل پایان نامه ای بود که برای اخذ مدرک دکترا از دانشگاه ادبیات عرب دانشگاه امریکایی بیروت ارائه شد.
فهرست مطالب کتاب به شرح زیر است:
مقدمه
فصل اول: نگاهی به منابع
فصل دوم: قیام مختار و روشن‌شدن مرزبندی‌های کیسانیه
فصل سوم: تطور کیسانیه پس از قیام مختار تا اوایل قرن نخست
فصل چهارم: تحولات کیسانیه پس از قرن نخست
فصل پنجم: کیسانیه و دیگر فرقه‌ها
فصل ششم: کیسانیه و ادبیات
الف) اشعار با گرایش به تشیع به معنای عام کلمه
ب) اشعار با گرایش امامی (شعر «تجعفر»)
ج) شعر با گرایش کیسانی
د) اشعار در مدح بنی عباس
وداد القاضی، کیسانیه؛ تاریخ، ادبیات، مترجم: احسان موسوی خلخالی، تهران، رایزن، 275 صفحه، شمارگان: 1000 نسخه، قطع: رقعی، 1395.