میراث مکتوب – نهج الادب تألیف حکیم نجم الغنی خان رامپوری با تحقیق و تصحیح دکتر زهره مشاوری از مجموعۀ متون علمی در سال 1396 با همکاری انتشارات سخن و مرکز نسخه پژوهی و تصحیح متن دانشگاه اصفهان در دو مجلد منتشر شد.
همانگونه که سرزمین شبه قاره برای تذکره نویسی و فرهنگ نویسی فارسی بسیار سازوار بوده و مولفان شبه قاره در این زمینه ها بهترین آثار را تألیف کرده اند، در دستور نویسی نیز کارنامۀ مولفان شبه قاره بس بلند و تحسین برانگیز است. یک نگاه اجمالی به فهرست مشترک نسخه های خطی فارسی پاکستان تألیف استاد احمد منزوی و کتابشناسی آثار فارسی چاپ شده در شبه قاره گواه راستین این ادعاست.
تدوین دستور زبان فارسی در شبه قاره در ابتدای قرن 11 هجری آغاز شد، وقتی جمال الدین حسین اینجوی شیرازی، مولف ایرانی مقیم هند، در مقدمۀ فرهنگ جهانگیری مباحث دستوری را پیش کشید و این کتاب را در دو نوبت تألیف و تجدید نظر کرده، به پادشاهان تیموری هندوستان یعنی اکبر و جهانگیر تقدیم کرد و اما نخستین کتاب مستقل دستور زبان فارسی که در شبه قاره تألیف شده اصول فارسی تالیف عبدالصمد ملتانی در سال 1111هجری است. در حالیکه در ایران یک قرن و نیم پس ازین تاریخ به دستور نویسی پرداخته اند.
سه کتاب مطرح و مبسوط در این روزگار پدید آمده که عبارتند از:
– قوانین دستگیری تألیف غلام دستگیر قادری
– دستورنامۀ فاسری تألیف حکیم حسین شریف حکمی بنگلوری
– نهج الادب تألیف حکیم نجم الغنی خان رامپوری
نهج الادب در حدود سال 1338-1337ق به علت نوآوری های مولف و نگاه موشکافانه به مسائل دستوری و جامعیت، اقبال بیشتری به دست آورد و در ایران نیز مورد توجه واقع شد. این کتاب نخستین بار در سال 1919م در هند چاپ سنگی شد و اکنون پس از گذشت حدود یک قرن چاپ جدید آن منتشر شده است.
این کتاب با تحقیق و تصحیح دکتر زهره مشاوری از مجموعۀ متون علمی در سال 1396 با همکاری انتشارات سخن و مرکز نسخه پژوهی و تصحیح متن دانشگاه اصفهان در دو مجلد منتشر شده است.
منبع: بساتین