میراث مکتوب- نسخه‌های خطی و چاپ سنگی ارزشمندی با موضوع اطعمه و اشربه در مخزن کتب خطی کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود که قدمت برخی به قرن یازدهم قمری می‌رسد.
مدیر مخطوطات کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی در این باره توضیح داد: بیش از 57 هزار نسخۀ خطی و افزون بر 50 هزار کتاب چاپ سنگی در موضوعات مختلف و بالغ بر 22 هزار جلد قرآن و دست‌نوشته و وقف‌نامۀ ارزشمند در کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود که به مناسبت روز جهانی غذا، نسخه‌های خطی با موضوع اغذیه و اشربه موجود در این کتابخانه که قدمت بیشتر آن‌ها به قرن یازدهم هجری قمری می‌رسد مورد توجه ویژۀ پژوهشگران قرار گرفته است.
دکتر علی سوزنچی ابتدا به یک نسخۀ خطی نفیس از «رسالۀ ذهبیه» که منسوب به حضرت رضا(ع) است اشاره کرد و گفت: بیش از 12 نسخۀ خطی و چاپ سنگی ارزشمند از این اثر در گنجینه موجود است که یکی از نسخه‌ها در سال 1084 هجری قمری به خط متن و حاشیۀ نستعلیق، بر کاغذ نخودی کتابت شده که عناوین آن به سرخی بوده و بر فراز برخی عبارات به سرخی خط کشیده شده و جلد آن، تیماج ضربی است که به ترنج و دو سرترنج و حواشي زنجيره‌اي ضربي مزيّن شده است.
وی به نسخه‌ای با عنوان «رساله فی تدبیر الأبدان [فی سفر الحج]» اشاره کرد و افزود: این نسخه به دست «قسطا بن لوقا البعلبکی» به زبان عربی در 13 باب تألیف و به قلم «قاسم بن حسین حسینی» در سال 1049 هجری قمری به خط نستعلیق مخلوط به شکسته بر 11 ورق کاغذ حنایی 17 سطری کتابت شده است و در فصلی از آن به چگونگی تغذیه در سفر به‌ویژه در سفر حج و اوقات خوردن و آشامیدن اشاره کرده است.
سوزنچی به نسخه‌ای از شرح رسالۀ ذهبیه نوشتۀ «محمدنصیربن قاضی حموی یزدی» در قرن 11 قمری اشاره کرد و گفت: عنوان این نسخه «تحفۀ سليمانيۀ عباسيه در شرح رسالۀ رضويه» است و به مسئلۀ بهداشت تغذیه، تعداد دفعات غذاخوردن و کم‌وکیف آشامیدن آب پرداخته است.
وی اضافه کرد: کتاب «مکارم الأخلاق» تألیف «حسن بن فضل طبرسی» در قرن ششم قمری، به خط نسخ «محمدبن حسن علم‌الهدی» در شعبان سال 1080 بر کاغذ نخودی آهارمهره کتابت شده و بخشی از آن به آداب و چگونگی غذاخوردن اختصاص یافته است.
مدیر مخطوطات کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی از دو نسخۀ دیگر نام برد و گفت: «خواص اغذیه» تألیف «حکیم عبدالفتاح» به خط نستعلیق در قرن 13 هجری قمری کتابت شده و اهدایی رهبر معظم انقلاب (مدظله‌العالی) است و نسخۀ دیگر با عنوان «اغذیه و اشربه» به زبان فارسی در موضوع فقه است که به خط نستعلیق بر کاغذ نخودی کتابت شده و عناوین به شنگرف دارد.
وی دست‌نوشته‌ای خطی را با نام «خواص ادویۀ مفرده و مقدار استعمال خوراک» به زبان فارسی که در قرن 14 قمری به خط نستعلیق کتابت شده، از دیگر نسخه‌های موجود در گنجینه اعلام کرد.
سوزنچی در پایان از یک نسخۀ چاپ سنگی نفیس تألیف «محمدبن زکریای رازی» و «حسین‌بن عبدالله ابن سینا» یاد کرد و اظهار داشت: این نسخه با عنوان «منافع الأغذیه و دفع مضارها و در هامش کتاب دفع المضار الکلیه عن الأبدان الإنسانیه» در موضوع سود و زیان اغذیه، بهداشت مواد غذایی، گیاهان دارویی و پزشکی اسلامی به زبان عربی تألیف شده و به همت دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال 1382 خورشیدی در 68 صفحه به چاپ رسیده و به کتابخانۀ رضوی اهدا شده است.
منبع: پایگاه کتابخانۀ آستان قدس