میراث مکتوب – اهمیت جایگاه مذهبی و اجتماعی سادات علوی در جهان اسلام و ایران باعث گشته است تا طیف وسیعی از مناسبات و جنبش‌های اجتماعی در جهان مزبور حول محور ایشان صورت پذیرد. گذشته از نقش بارز مدارس و مساجد جامع در تمرکز حیات فکری و مذهبی شهرها، ارادت به سادات و مزارات ایشان به عنوان نماد برجسته‌ای از علایق و عواطف مذهبی مردم، گونهٔ دیگری از نهادهای دینی را در حیات مدنی جوامع اسلامی یعنی مزار امامزادگان رقم زده است. این مسأله خود تأثیر بسزائی در شکل‌گیری شاخهٔ مهمی از ادبیات اسلامی مشتمل بر کتب انساب و مزارات داشته است.
محمد بن علی بن عبیدالله بن احمد شعرانی بن علی عُریضی بن امام جعفر صادق (ع) که در افواه مردم یزد مشهور به امامزاده جعفر است، بزرگترین امامزادهٔ یزد به شمار می‌رود. صحیفه جعفری جزئی از یک مجموعهٔ خطّی متعلّق به کتابخانهٔ مجلس شورای اسلامی به شماره ۸۸۶۷ است. این نسخه در ابعاد ۴/۱۲× ۸/۱۸ و شامل ۳۷ جزء متفاوت در قالب ۱۵۲ برگ می باشد. نسخه مذکور مجموعه اوراق و رسایل پراکنده‌ای با کتابت‌های مختلف مربوط به سده‌های دهم تا سیزدهم هجری بوده که به صورت یک جلد کتاب خطّی صحافی شده و در سال ۱۳۴۴ هجری شمسی توسط کتابخانه مجلس از مرحوم سید محمد مشکوه ابتیاع شده است.
این رساله در روزگار شاه طهماسب صفوی ( ۹۳۰ – ۹۸۴ ق) به سال ۹۶۲ توسط شخصی از سادات نوربخش به نام محمد بن ناصرالحقّ بن سعد الحقّ بن محمد حسینی کاظمی تألیف شده است. از احوال مصنّف صحیفهٔ جعفری اطلاع روشنی در دست نیست. جز این که با توجه به نامش از سادات نوربخش بوده است.
صحیفهٔ جعفری در قالب پنج صحیفه تدوین شده است که نسخهٔ حاضر تنها دربردارنده مقدمه و بخشی از صحیفه اول است. مصنّف در مقدمه خویش ضمن اذعان به انعکاس احوال امامزاده جعفر و مزار وی در تاریخ یزد جعفری در روزگار شاهرخ تیموری در سال ۸۴۵ ، عدم نگارش اخبار عمارات و تعمیراتی که پس از تاریخ مزبور برای مزار این امامزاده صورت پذیرفته را خاطر نشان ساخته است. خاصه آن که بنا بر اظهار وی مزار امامزاده پس از چندی پریشانی و بی سامانی به یمن توجهات مخدوم او شاه نعمت‌الله یزدی شاهد نهایت رونق و آبادانی بوده است. در واقع صاحب رساله این مسأله را انگیزه اصلی خویش از تألیف صحیفهٔ جعفری قلمداد کرده است تا دامنه توسعه مزار امامزاده و الحاق اجزای جدید بدان را بعد از تألیف تاریخ یزد جعفری در اواسط سده نهم تا زمان خود در اواسط سده دهم نشان دهد. بنا بر گفتۀ مصحح صحیفه جعفری بعد از تاریخ یزد جعفری و تاریخ جدید یزد احمد کاتب، قدیم ترین اثر شناخته شده ای است که ناظر بر جزئی از احوال تاریخی یزد است.
متن کامل نوشتار آقای ابوئی مهریزی در خصوص صحیفۀ جعفری را که برگرفته از جلد بیست و یکم کتاب پژوهش‌های ایرانشناسی (یادواره دکتر محمود افشار یزدی) است، در ادامه می‌خوانید:
دریافت فایل