میراث مکتوب – داریوش شایگان در تازه‌ترین کتاب خود با عنوان پنج اقلیم حضور به بیان مباحثی دربارۀ شاعرانگی ایرانیان پرداخته است.
مؤلف در مقدمه، نخست به مبنای تبیین این کتاب اشاره کرده و گفته است: «شالوده این مقالات، بر اساس زاویه دید من نسبت به خصلت شاعرانگی ایرانیان پی‌ریزی شده است؛ بر محور این پرسش که ارج و منزلت ایرانیان در قبال بزرگان ادبشان حاصل چه برداشتی است؟ پیوند و ارتباط درونی این مردم با شاعران بزرگشان از چه سنخ است که چنین به اعماق سرشتشان رسوخ کرده و سایه‌ای سنگین بر کل جهان‌بینی آنان افکنده است؟»
از همین روی شایگان از پیوند میان مردم ایران با ادیبان بزرگ به عنوان شاعرانگی یاد می‌کند و رابطه دیرپای ایرانیان با بزرگان شعر و ادب را پیوندی ناگسستنی می‌داند و معتقد است در صدر آمار پرفروش‌ترین کتابها، هنوز هم که هنوز است، نام دیوان حافظ و مثنوی و شاهنامه به چشم می‌خورد و سالی نیست که چندین دیوان جدید از حافظ به زیور طبع آراسته نشود. ناگفته پیداست که رفتاری از این دست، در هیچ تمدن دیگری از دنیا نظیر ندارد. پس می توان اذعان داشت که خصلت شاعرانگی ایرانی و همدمی سحرانگیز او با شاعران بلندمرتبه اش پدیده‌ای است کاملاً استثنایی و یگانه که به راستی شکوهمند است و تحسین‌برانگیز.
مؤلف در این کتاب به سبک شعری پنج شاعر بلندآوازه ایران (فردوسی، خیام، مولوی، سعدی و حافظ) پرداخته است. داریوش شایگان در این کتاب هر فصل را به یک شاعر اختصاص داده و سعی داشته با نگاهی نو ابعاد فکری این شاعران را بررسی کند.
فصول این کتاب عبارت است از:
فردوسی: زمان حماسی که فراتر از مرگ می رود
خیام: لحظه های برق آسای حضور
مولوی: زمان کندن از خود با جهشهای وجد و سماع
سعدی: زمان اجتماعی اهل ادب
حافظ: زمان شکفتگی بین ازل و ابد
- شایگان: داریوش، پنج اقلیم حضور (بحثی درباره شاعرانگی ایرانیان)، تهران، فرهنگ معاصر، 147 صفحه، 1393.