میراث مکتوب – زبان فارسی اگرچه ریشۀ دوهزار و پانصدساله در فارس دارد، نوع مسلمانی آن، که به ما رسیده، از خراسان برخاست و، در طول چندین قرن، رفته‌رفته به غرب و مرکز و جنوب فلات ایران سرایت کرد و شهرنشینان آن نواحی لهجه‌های محلی خود را، به سود فارسی دری، رها کردند. 
پیش از آن، از آذربایجان تا همدان تا اصفهان لهجه‌هایی خویشاوند ــ بازمانده از زبان مادی ــ رواج داشت که وسیلۀ سرودن اشعار معروف به فهلویات است. در این گفتار، از روی آثار بازمانده از زبان قدیم شهر اصفهان و گویش‌های زنده در پیرامون شهر، مطرح می‌شود که فارسی در مقام زبان گفتار از چه زمانی در شهر ریشه گرفت و چگونه زبان مادی را تا دورترین بلوکات اطراف اصفهان به عقب‌نشینی واداشت.
متن کامل مقاله «زبان گفتار شهر اصفهان کی و چگونه فارسی شد؟» نوشته حبیب برجیان را که در شماره سوم زبان و گویش‌های ایرانی منتشر شده است را اینجا بخوانید.