کد خبر:2730
پ
zarafshan-m

«زرافشان»؛ تحولی در اصطلاحات نسخه شناسی

خوشنویسی، کتاب آرایی و نسخه پردازی مجموعه از هنرهاست که سبب تهیۀ هزاران نسخۀ خطی و مرقع شده است.

ميراث مكتوب – خوشنویسی، کتاب آرایی و نسخه پردازی مجموعه از هنرهاست که سبب تهیۀ هزاران نسخۀ خطی و مرقع شده است؛ مجموعه از هنرها همچون وراقی، کاغذسازی، کتابت، رنگ سازی و رنگ آمیزی، نقاشی، تزیینات متن و حاشیه، صحافی و جلدسازی و هنرهای وابسته به هریک. گسترۀ این هنرها و فنون سبب می شود تا میان آداب این هنرها و بسیاری از اصطلاحات دبیری و دیوانی، ارتباط نزدیکی برقرار شود و از این رو مرزهای مشترک فراوان داشته باشند.

اصطلاحات و ترکیبات این هنرها همچون بسیاری از دیگر نمودهای فرهنگ و هنر ایران، بیش از هرجا در ادبیات و به ویژه شعر تجلی یافته و ثبت شده است. درست است که اصطلاحات تخصصی بسیاری از رشته ها مانند موسیقی، گیاه شناسی و نجوم نیز در شعر فارسی ثبت و ضبط شده و امروزه مطالعۀ آن سودمند است؛ ولی هنرهای کتابت و کتاب آرایی و حضورشان در ادبیات فارسی مهم تر و عمیق تر از دیگه شاخه هاست.

امروزه بسیاری از هنرمندان از انعکاس اصطلاحات این هنرها در ادبیات آگاهی چندانی ندارند و همچنین بسیاری از اهل ادب نیز با چگونگی این هنرهای ارزشمند ایرانی بیگانه اند و با همخوانی و همگانی آنها آشنایی لازم را ندارند.

حمیدرضا قلیچ خانی در تازه ترین اثر خود زرافشان(فرهنگ اصطلاحات و ترکیبات خوشنویسی، کتاب آرایی و نسخه پردازی در شعر فارسی) اصطلاحات هنرهای نسخه پردازی و کتاب آرایی را در شعر پارسی معرفی کرده است. این مجموعه همچنین شناسانندۀ گوشه ای ناشناخته شعر و همچنین گستردگی و قابلیت های سخنوری است و مرجعی بینارشته ای است که سبب بهتر دیدن یکی از شاخسارهای زیبای شعر پارسی می شود. از سوی دیگر همراه با اصطلاحات نسخه پردازی در بیت های شاهد آمده است.

این فرهنگ دربرگیرندۀ بیش از 5000 سرمدخل از اصطلاحات و ترکیبات کتابت، کتاب آرایی و نسخه پردازی است که 4200 سرمدخل دارای توضیح و شاهد هستند و همچنین 800 سرمدخل نیز به مدخل های دیگر ارجاع شده است؛ افزون بر توضیح و معنای هر سرمدخل، بیش از 12000 بیت شاهد از رودکی تا قاآنی شیرازی در این اثر جای گرفته است. بنابراین تمام سرمدخل ها با شاهدهایی از شعر پارسی همراهند و تمام توضیحات با ارائۀ منبع و مأخذ آمده است و همچنین هیچ شاهدی بدون نام سراینده معرفی نشده است.

اساس شواهد این فرهنگ بر سبک هندی استوار است که دورۀ اوج رواج این اصطلاحات بوده است؛ از این رو در سبک هندی ده ها دیوان را واژه به واژه خوانده و شواهد مربوط را جدا کرده ام. برخی از این منابع خارج از ایران منتشر شده است.
مؤلف این فرهنگ بر این اعتقاد است که در این فرهنگ صدها سرمدخل برای بار نخست در زبان پارسی، گزارش و معنا شده و شواهدی برایشان ارائه شده است از این رو صرفاً ترکیب و تدوینی از فرهنگ های پیشین نیست و خود تألیفی نو و دست اول بشمار می رود.

زرافشان (فرهنگ اصطلاحات و ترکیبات خوشنویسی، کتاب آرایی و نسخه پردازی در شعر فارسی) به کوشش حمیدرضا قلیچ خانی، در 894 صفحه، شمارگان 1000 نسخه به بهای 480000 ریال از سوی انتشارات فرهنگ معاصر به چاپ رسیده است.

ارسال دیدگاه

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

کلید مقابل را فعال کنید

مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب
تهران، خیابان انقلاب اسلامی، بین خیابان ابوریحان و خیابان دانشگاه، شمارۀ 1182 (ساختمان فروردین)، طبقۀ دوم، واحد 8 ، روابط عمومی مؤسسه پژوهی میراث مکتوب؛ صندوق پستی: 569-13185
02166490612