اگر بخواهیم در شاهراه تمدن حرکت کنیم باید به کپی رایت ملحق شویم

در حال حاضر وضعیت فرهنگ نویسی را چگونه ارزیابی می کنید و آیا کمیتی که هم اکنون در فرهنگنامه ها به وجود آمده در کیفیت موثر بوده است؟
خوشبختانه فرهنگنامه های امروز با کیفیت مطلوبی در محتوا دارند. در گذشته فرهنگ هایی که نوشته می شد به لغت های دیگر حواله داده می شد و توضیح مبسوطی درباره لغات داده نمی شد. برای مثال در تعریف واژه «سنبل» تنها گفته می شد گلی خوشبو و این تعاریف کافی نبود. در حالیکه در فرهنگنامه های امروز درباره واژه یا اصطلاح به صورت مختصر توضیح داده می شود و این برای آشنایی مخاطبان بسیار لازم و ضروری است. اما درباره اینکه چه آسیب هایی فرهنگنامه ها را تهدید می کند باید گفت نخست عدم دقت است که به علت زیاد شدن فرهنگنامه ها به برخی نکات کلیدی آن دقت لازم صورت نمی گیرد و دومین آفتی که در فرهنگنامه های امروزی دیده می شود عدم تحقیق میدانی است.

به عقیده شما تکثری که امروز در امر فرهنگنامه نویسی به وجود آمده موجب کتابسازی در این حوزه نشده است؟
خیر. من نظری خلاف این موضوع دارم. تکثر در فرهنگنامه ها پدیده خوبی است. کتابسازی در تمامی رشته ها دیده می شود و از گذشته نیز بوده و هم اکنون به دلیل اینکه سرپرست و ناظری نیست بیشتر شده است. در اداره ممیزی وزارت ارشاد کلماتی مانند شراب از متن کتاب حذف می شود اما چندان به تکراری بودن اثر توجه نمی شود و در نتیجه برخی کتاب های دیگران را به نام خود چاپ می کنند و کسی هم تذکر نمی دهد.

با توجه به آنچه فرمودید ویرایش در فرهنگ نویسی تا چه اندازه ضروری است؟
بیش از آنچه تصور کنید ویرایش در فرهنگنامه نویسی ضرورت دارد. فرهنگنامه فارسی تنها فرهنگی است که پنج بار ویرایش شده است و ما عقیده داریم هیچ متنی بی نقص نیست و زمانی که اثری را منتشر می کنیم باید مردم را در نظر بگیریم و اثری به آنها ارائه دهیم که دچار کمترین مشکل باشد.

در دهه های اخیر صنعت نشر به سمت نشر دیجیتال حرکت کرده است. دیدگاه شما به عنوان یک مولف و ویراستار درباره ایجاد این فضا در صنعت نشر چیست؟
نشر کشور ما ناگزیر است به سمت نشر دیجیتال حرکت کند. البته روی آوردن به این نشر سبب می شود منابع زیست کمتر آسیب ببینند و از سویی برای تبادل اطلاعات جای کمی اشغال شود. برای مثال دانشنامه بریتانیکا در یک لوح فشرده عرضه شود بسیاری می توانند از آن استفاده کنند و در خانه خود یک گنجینۀ عظیم از کتاب داشته باشند. البته برای دیجیتالی کردن باید جامعه قانونمند باشد و برخی غیرقانونی اثر را تکثیر نکنند.

حال که صحبت از تکثیر غیر قانونی شد باید گفت هم اکنون بسیاری از کشورهای دنیا برای رعایت حق مولف به کنوانسیون برن ملحق شده اند. رعایت کپی رایت تا چه اندازه می تواند بر ارتقای نشر کشور موثر باشد.
ما اگر بخواهیم در شاهراه تمدن همراه ملت های دیگر حرکت کنیم باید روزی به کپی رایت ملحق شویم. آنچه مسلم است زندگی مولفان باید تأمین شود تا بتواند تولید کند و ناشر نیز باید توانایی مالی داشته باشد که اثر را در اختیار مردم قرار دهند. هم اکنون ساز و کار رعایت این قانون در کشور وجود ندارد و وظیفه صدا و سیما است که ذهن مردم را آماده کند

گفت و گو از سیده معصومه کلانکی