میراث مکتوب – این کتاب سومین دفتر از مجموعۀ «گنجینۀ اسناد فارسی» است که در آن 125 سند فارسی از دورۀ قاجار گرد آمده است. دکتر هاشم رجب زاده گردآورندۀ این مجموعه، پژوهشگر ایرانی ساکن ژاپن است و در مقدمۀ کتاب چگونگی فراهم آمدن اسناد و مضامین آن ها را شرح داده است.
سندها شامل موضوعات گوناگون است: حکم ها و سندها، ثبت امور حقوقی و داد و ستدهای اقتصادی، عرض حال و … هم شماری سند رسمی در آن ها دیده می شود و هم بسیاری احکام حاکمان شرع. گردآورنده حدس می زند که سندها بخشی از بایگانی یک یا چند حاکم شرع است که مرجع امور حقوقی مردم بوده اند.
کتاب در دو بخش تنظیم شده است: «اصول آیین های عبادی و اعتقادی شیعیان» و «اسناد حقوقی و قضایی». در بخش اول، سندهایی را می بینیم با مضامینی چون تصرف در وجوه شرعی، حوالۀ پرداخت یا رسید دریافت سهم امام، خمس و زکات. موضوعاتی چون نماز و روزۀ استیجاری و حج و زیارت نیابتی حمل حاجیان به مکه و خرید و فروش و اجارۀ خانه در عتبات، مصالحۀ وقف و وصایا، صورت هزینه های تدفین و مراسم ترحیم و روضه خوانی در سندهای این بخش دیده می شود.
در بخش اسناد حقوقی، هم سندهای فروش ملک وجود دارد و هم اسناد فروش یا اجارۀ املاک مجهول المالک از سوی حاکم شرع و در مقام ولایت عامه. چند حکم دربارۀ املاکی که به تصرف غیر درآمده و رفع مزاحمت از ملک وقفی و وکالت نامه هایی برای فروختن املاک یا وصول مطالبات، اقرارنامه و استشهاد نیز در کتاب آمده است.
دکتر رجب زاده درباره این دفتر نوشته است: یکصد و بیست و پنج سند فارسی از دوره قاجار(سده های ۱۲ و ۱۳ هجری قمری) که در این دفتر گردآمده دست چینی است از نوشته‌هایی مرتبط با آئینهای مذهبی و احکام قضایی از مجموعه کوچک اسناد فارسی که گردآورده‌ام.
بیشتر این سندها را در سفری به ایران در زمستان ۱۳۷۰ در تهران یافتم. وی همچنین در این مقدمه آورده است: هدف از انتشار این دفتر فرانهادن مصداقها و نمونه هایی درباره اصول و آئینهای عبادی و اعتقادی شیعیان و اسناد حقوقی و قضائی دوره قاجار، در دسترس پژوهندگان است.
این کتاب با همکاری کینجی ئه اورا و با مقدمه کازوئو موری موتو از سوی دانشگاه توکیو موسسه مطالعات پیشرفته آسیا و مرکز پژوهش و اطلاع رسانی در مطالعات آسیایی منتشر شده است.
رجب زاده، هاشم، اسناد عبادی و آیینی شیعه و اسناد قضائی دورۀ قاجار، ژاپن، با همکاری کینجی ئه اورا و با مقدمه کازوئو موری موتو، دانشگاه توکیو موسسه مطالعات پیشرفته آسیا و مرکز پژوهش و اطلاع رسانی در مطالعات آسیایی، 208 صفحه، 2016.