علامه قطبالدین شیرازی، ابوالثناء محمود بن مسعود بن مصلح فارسی کازرونی شیرازی اشعری شافعی فقیه، پزشک، فیلسوف، هنرشناس، فیزیکدان، عارف، ریاضیدان و اخترشناس بزرگ ایرانی در دورهی ایلخانی است و بیشک از نوابغ بشری و از مهمترین دانشمندان اسلامی در چندین شاخه علمی است. نقش بسیار مهم وی در گسترش حکمت و فلسفه، علوم طبیعی، پزشکی و هنر در ایران مغول زده، چنان است که نام وی را در شمار یکی از برجستهترین دانشمندان ایران مینشاند.
از وی بیش از پنجاه اثر فارسی و عربی برجای مانده است که شمار کتابهای تصحیح و چاپ شده آثار او بسیار اندک است. نباید اهتمام وی را به فارسینویسی در روزگاری که این روش خروج از عرف دانشمندان به شمار میآمد فراموش کرد که این نشانه علاقه وی به گسترش دانش در میان هموطنان و هم زبانانش بوده است.
دره التاج لغره الدباج، شرح حکمه الاشراق، التحفه السعدیه، نهایه الادراک فی درایه الافلاک، التحفه الشاهیّه، اختیارات مظفری، کاشف الاسرار یا کتاب المختار و…
این مجموعه تصویری از نسخهای است بسیار کهن و نفیس و ارزشمند که تمام آن به خط قطبالدین شیرازی و در شهرهای قونیه و تبریز کتابت شده و دارای چند رساله، مورخ ۶۸۵ ق و به شکل بیاضی است و در کتابخانه آیت الله مرعشی به شماره ۱۲۸۶۸ نگهداری میَود. این مجموعه به مناسبت «همایش بررسی آثار و احوال حکیم قطبالدّین شیرازی، آذرماه ۱۳۹۱ – شیراز» منتشر شده است.
عناوین رسالههای این مجموعه عبارتند از:
مجلس مکتوب خوارزم
تاریخ مغول یا ابتداء تاریخ مغول
رساله فی العلم و العمل یا اللّمعه الجوینیّه
تنقیح الأبحاث فی البحث عن الملل الثلاث
أفهام الیهود
الأسئله و الأجوبه
نسخه دیگر این مجموعه از قرن ۱۱ قمری که از روی همین نسخه کتابت شده است در جلد سی و دوم فهرست نسخههای خطی فارسی کتابخانه مجلس شورای اسلامی معرفی شده است.
تاکنون چند پژوهش بر پایه این مجموعه به انجام رسیده است که از جمله آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
* اخبار مغولان در انبانه قطب/ به کوشش ایرج افشار. قم: کتابخانه بزرگ حضرت آیتالله العظمی مرعشی نجفی، ۱۳۸۹
* اشعار فارسی در جنگ خطّ قطبالدّین شیرازی، نسخهای بازمانده از کتابخانه ربع رشیدی»/ جواد بشری. نسخهپژوهی، دفتر دوم، صص ۵۲۵ – ۵۳۴٫
* مقالهای به زبان انگلیسی درباره مندرجات این مجموعه در Studia Iranica/ زابینه اشمیتکه و رضا پورجوادی.
در آغاز این چاپ، مقدّمه دکتر مرعشی درج شده که به زندگی و آثار قطبالدّین شیرازی اختصاص یافته و بخش پایانی آن شامل معرّفی آثار مندرج در مجموعه است.
در بخش پایانیِ چاپ عکسی نیز مقدّمهای به زبان انگلیسی درباره قطبالدّین و بویژه مجموعه خط قطبالدّین، توسط زابینه اشمیتکه و رضا پورجوادی درج شده است.
مجموعه قطبالدین شیرازی (چاپ عکسی نسخه ۱۲۸۶۷ کتابخانه آیتالله مرعشی، مورّخ ۶۸۵ ق)، زیر نظر و با پیشگفتار فارسی سیّدمحمود مرعشی نجفی و گزارش انگلیسی پروفسور زابینه اشمیتکه و دکتر رضا پورجوادی در ۳۳۲ صفحه توسط کتابخانه بزرگ حضرت آیتالله العظمی مرعشی نجفی در قم منتشر شده است.
منبع: کتابخانه مجلس شورای اسلامی