میراث مکتوب – کتاب «سلجوقیان از آغاز تا فرجام» تألیفی جامع و کامل دربارۀ سلسلۀ سلجوقیان است.
این کتاب علاوه بر نگاهی دقیق به خاستگاه نژادی و تاریخ سیاسی و فتوحات نظامی ایشان، به چگونگی شکل‌گیری سلسله های محلی سلجوقی و اتابکان نیز می‌پردازد و ساختار سیاسی، تشکیلات حکومتی، اوضاع مذهبی، اجتماعی و اقتصادی، علمی و ادبی و هنری در دوران فرمانروایی آن سلسله را بررسی و تبیین می‌کند. در بخش پایانی کتاب نیز پیامدهای گوناگون ناشی از حضور سلجوقیان در مرز و بوم ایران و متصرفات جدید آنها و نیز بخش‌های بسیار گسترده‌ای از جهان اسلام، مورد توجه قرار گرفته است.
نویسنده در بخشی از این کتاب می‌گوید: براي تألیف تاریخ جامع و کامل سلجوقیان، که مسلماً شامل چند جلد کتاب با حجم زیاد خواهد بود، لازم است محققان علاقه مند به این حوزه به تحقیقات تخصصی در زمینه‌هاي گوناگون، به‌ویژه تاریخ سلسله‌هاي محلی که تحت تابعیت سلسله سلجوقیان بود‌ه‌اند، روي آورند. این کتاب بر اساس هدف سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، مبنی بر تدوین کتابی که اطلاعات اساسی مربوط به دوران حکومت سلسله سلجوقی را در اختیار دانشجویان مقطع کارشناسی رشته تاریخ دانشگاه‌ها قرار دهد فراهم آمده است.
این کتاب در 17 بخش تنظیم شده است. «شمه‌ای از پیشینۀ سلجوقیان»، «روند چیرگی سلجوقیان بر ایران»، «سلطان طغرل، بنیانگذار سلسله سلجوقیان بزرگ»، «سلطان عضدالدین الب ارسلان سلجوقی بر سریر فرمانروایی»، «سلطان ملکشاه، مقتدرترین فرمانروای سلجوقی»، «سلطان رکن الدوله برکیارُق سلطان غیاث الدین محمد»، «سلطان سنجر، آخرین فرمانروای بزرگ سلجوقی»، «سلسله سلجوقیان عراق» برخی از فصل‌های کتاب را تشکیل می‌دهند.
«سلسله‌های محلی سلجوقی»، «اتابکان زنگیِ موصل و شام، اتابکان ایلدگزیِ آذربایجان»، «ساختار سیاسی حکومت سلجوقیان و روند تحولات آن»، «تشکیلات حکومتی و نظام اداری در دوره سلجوقیان»، «اوضاع مذهبی در قلمرو سلجوقیان»، «اوضاع اجتماعی و اقتصادی در گستره قلمرو سلجوقیان»، «ادبیات و علوم در قلمرو سلجوقیان»، «معماری و هنر در عصر سلجوقیان» و «پیامدهای حضور سلجوقیان در ایران و جهان اسلام» برخی دیگر از فصل‌های کتاب را شامل می‌شود.
برخی از مطالبی که در این تألیف آمده است در کتاب‌هاي دیگر مؤلف نیز کمابیش وجود دارد. با آنکه مؤلف از تکرار مطلب پرهیز دارد، با توجه به اینکه معلوم نیست که کتاب‌هاي دیگر مؤلف در دسترس یا مورد استفاده افرادي قرار گرفته باشد که این کتاب را مطالعه می‌کنند، بعضی مباحث به‌ناچار بازگویی شده‌اند. به‌عنوان نمونه، در کتاب غزنویان، از پیدایش تا فروپاشی از مناسبات غزنویان و سلجوقیان در مبحثی که چگونگی تضعیف و تبدیل غزنویان به قدرتی درجه دوم را مورد کاوش قرار داده به تفصیل سخن گفته شده است.
در تألیف حاضر نیز شمه‌اي از مناسبات غزنویان و سلجوقیان مطرح شده اما این تکرار با هدفی دیگر، یعنی بیان رویدادهایی که منجر به ظهور سلجوقیان در عرصه حکومت ایران شد، صورت گرفته است. در این تألیف نیز بسیاري از مطالبی که براي رعایت اختصار متن اصلی در پی‌نوشت‌ها آمده است از اهمیت ویژه‌اي برخوردارند. به همین دلیل، مراجعه و توجه به پی‌نوشت‌ها براي دانش‌پژوهان و محققان مفید است.
کتاب «سلجوقیان از آغاز تا فرجام» در 520 صفحه و با بهای 13 هزار و 500 تومان از سوی انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) منتشر شده است.