رمضانعلی ایزانلو؛ پژوهشگر گروه ادیان بنیاد پژوهش های اسلامی در این مراسم که در تالار کنفرانس کتابخانه مرکزی برگزار شد، با محور موضوعی گفتگوهای بین الادیانی در آینه میراث فرهنگی کتابخانه آستان قدس رضوی به ایراد سخن پرداخت.
طرح شناسایی آثار ادیانی در گنجینه کتابخانه رضوی
وی با اشاره به گنجینه عظیم میراث فرهنگی موجود در سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، معرفی آن در عرصه گسترده را یکی از دغدغه های پژوهشگران عنوان کرد.
ایزانلو افزود: از سال 1399 طرح شناسایی آثار ادیانی را دنبال می کنیم که در پی آن 2500 منبع از میان ادیان ابراهیمی شناسایی و از بین آن یکهزار و صد منبع احصا شده است.
وی، نسخ خطی مسیحیت و یهود را به ترتیب دارای بیشترین منبع در میان آثار نسخ خطی عنوان کرد و گفت: در میان این منابع متون مقدس و اناجیل به زبان های ناشناخته یونانی، لاتین و عبری به چشم می خورد و آثاری از ردیه هایی بر یهود و مسیحیت و همچنین ردیه های یهودیان و مسیحیان بر اسلام نیز وجود دارد.
ایزانلو، آثاری که جنبه تبلیغی و تبشیری دارد را بخش دیگری از آثار موجود در میان منابع نسخ خطی کتابخانه مرکزی رضوی برشمرد که تاریخ اکثر این منابع به اواخر دوره صفویه تا اوایل دوره قاجار می رسد.
وی تصریح کرد: در همه ادیان آسمانی بسیاری آثار بودند که به دست بزرگان دین پنهان می شدند و یا از بین می رفتند اما در نگاه تمدن اسلامی حفظ آثار ایجاد میراثی برای آیندگان بود.
باز تعریف مجددی از هویت دین و دینداری
جعفر مروارید، استادیار فلسفه، دانشگاه فردوسی مشهد نیز که با محوریت ضرورت گفتگوی ادیان و موانع فلسفی و‌الهیاتی به سخنرانی پرداخت، گفت: ضرورت تاریخی کنونی اقتضا می‌کند، ادیان ابراهیمی، باز تعریف مجددی از هویت دین و دینداری داشته باشند.
وی تصریح کرد: جریان افراطی تکفیری و خشونت علیه دینداران، هم زمان انسانیت و معنویت و دین داری در جهان معاصر را تهدید می‌کند و تجربه جریان‌های تکفیری و صهیونیسم، نشان داده است که زیست دینی در جهان متکثر معاصر و به هم پیوسته، جز با حمایت جریان‌های دینی از یکدیگر ممکن نیست.
مروارید ادامه داد: اخلاقی زیستن و دیندارانه زندگی کردن، در چهارچوب جامعه‌ای سازمان‌دار و امن امکان‌پذیر است و گروهای تکفیری، همین جامعه سازمان یافته وبا امنیت را مورد هدف قرار داده اند.
وی با بیان اینکه بزرگان ادیان با درک شرایط خطیر کنونی در عرصه عملی دست یاری به سمت هم داده اند، دیدگاه های آیت الله سیستانی به منزله رهبر معنوی شیعیان عراق, درحمایت از ایزدیان و دیدگاه های آیت الله خامنه‌ای به منزله رهبر سیاسی و معنوی شیعیان، در دیالوگ با جوانان غربی را مصداقی بر این مدعا خواند.
مروارید، مفهوم سنتی از نجات و رستگاری انحصار گرایانه را مهمترین مانع برای امکان دیالوگ بین ادیان دانست و گفت: بر طبق دیدگاه انحصارگرایی، پیرو آیین های دیگر، نه تنها باورهایشان کاذب و نادرست است که به نجات اخروی نیز دست نمی یابند. این استاد دانشگاه همچنین تاکید کرد: دیدگاه های انحصارگرایانه که نجات و رستگاری را منحصر به یک دین خاص می‌داند، دیالوگ میان ادیان را ناممکن می‌سازد.
برگهایی از یک دستنوشتۀ ارمنی
ابراهیم شفیعی، پژوهشگر زبان شناسی دیگر سخنران این مراسم به توضیحاتی پیرامون نسخه خطی موجود در آستان قدس رضوی که در بردارنده بخش هایی از کتاب شارکان است، پرداخت.
وی داشتن زبان خاص برای کلیسای ارمنی را یکی از موضوعات مهم این کلیسا خواند که در پی آن در سال 404 میلادی 2 شخصیت که بعدها قدیس شناخته شدند الفبای ارمنی را ابداع کردند.
این پژوهشگر، به دستنوشته موجود در آستان قدس رضوی که در بردارنده بخش هایی از کتاب شارکان است اشاره کرد که به دو قلم سیاه و سرخ نگاشته شده است.
شفیعی گفت: در شناسنامه این اثر تاریخ هایی نوشته شده است که نشان می دهد این نسخه از سال 1368 هجری شمسی در کتابخانه آستان قدس بوده و بیشتر به عنوان رساله خط عبری شناسایی شده که در کنار قرآن های دستنویس در مخزن بازیابی شده اند.
وی قدمت اثر را با توجه به نوع کاغذ آن متعلق به قرن 6 و 7 قمری عنوان کرد و گفت: رونوشت چاپ شده از شارکان در سال 1853 در قسطنطنیه کمتر از یکهزار برگ است و بر این اساس دست نوشته مرکز نسخ خطی کتابخانه آستان قدس رضوی بخشی از شاراکان است و چینش آن نیز به هم ریخته است.
شفیعی، دستنوشته موجود در این مرکز را نویسه های ترشناگیر با رنگ سرخ عنوان کرد و گفت: ترشناگیر گونه ای از خوشنویسی است که به خط پرنده ای شناخته می شود.
منبع: پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه آستان قدس رضوی