مراسم رونمایی به مناسبت بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی با محوریت معرفی شخصیت، زندگی‌نامه و آثار این عالم بزرگ ایران اسلامی قرن ششم قمری به ویژه رساله معینیه موجود در گنجینه رضوی، با حضور جمعی از مدیران و کارشناسان سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در محل اتاق کنفرانس کتابخانه مرکزی این آستان مقدس برگزار شد.
هزار و ۶۰۰ نسخه خطی از آثار خواجه نصیرالدین طوسی در مرکز نسخ خطی کتابخانه حرم مطهر رضوی نگهداری می‌شود که رساله معینیه با موضوع هیئت و نجوم که در سال ۶۳۲ هجری قمری تألیف شده، از جمله نفیس‌ترین این آثار است. از این اثر خطی ۱۰۰ نسخه در کتابخانه‌های ایران وجود دارد که از ۸ نسخه نفیس خطی آن در گنجینه رضوی نگهداری می‌شود.
این نسخه رونمایی شده از رساله معینیه به خط نسخ ۱۶ سطری در ۶۱ برگ توسط محمد بن علی بن محمد حاجی خوافی در سال ۶۶۵ قمری در کرمان کتابت شده است که از نظر قدمت کتابت، دومین اثر قدیمی کتابخانه‌های ایران به شمار می‌آید و توسط آقا زین‌العابدین خادم اصفهانی در سال ۱۱۶۶ قمری بر روضه منوره وقف شده است.
از تأسیس رصدخانه مراغه تا بنیان‌نهادن مرکز علوم مختلف
محمد باغستانی عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در این مراسم ضمن اشاره به فعالیت‌های پژوهشی خود در حوزه آثار این دانشمند بزرگ اسلامی اظهار کرد: بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی؛ بزرگداشت نهاد امیدآفرینی در ایران است.
وی با اشاره به شرایط اجتماعی و علمی ایران در دوران طوسی ادامه داد: خواجه نصیرالدین طوسی، در یکی از تیره‌ترین و زیان‌بارترین هجوم‌های بیگانگان به ایران ظهور کرد و تمام اعتبار، همت، بینش و دانش خود را بکار بست تا در آن فضای سخت و تلخ ناامیدی پس از پایان هجوم مغولان با قلبی آکنده از شوق و پویایی و آینده روشن، مدیریت بیرون‌سازی از مسیر فرود و تبدیل آن به مسیر فراز را برعهده بگیرد.
باغستانی با اشاره به ظرفیت آثار اسلام و ایران، فرهنگ اسلامی و نخبگان ایرانی در عرصه‌های مختلف گفت: خواجه نصیرالدین طوسی با بهره‌گیری از این ظرفیت‌ها، تمدن نوینی موسوم به «تمدن اسلامی» را بنیان گذاشت.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره بر اینکه طوسی در کاربری‌های موقوفات گسترده آن روزگار نیز تحول به بار آورد، ادامه داد: رصدخانه مراغه تنها یک مرکز رصد ستارگان که مورد علاقه مغولان بود، باقی نماند و با شتاب به مرکز علوم و دانش‌های مختلف تبدیل شد. بی‌شک این امر را باید حاصل یک طرح بزرگ دانست که در اندیشه دانشمندی چون طوسی بود.
وجود خلاقیت و نوآوری در آثار طوسی
در ادامه حسین لطیفی مدیرگروه کلام اسلامی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در این مراسم بیان کرد: پروژه احیای آثار خواجه نصیرالدین طوسی در دو حوزه احیای آثار او و آرا و اندیشه‌های این دانشمند بزرگ کشور به بنیاد پژوهش‌های اسلامی این آستان مقدس واگذار شده است که در فاز نخست بررسی بر روی آثار کلامی خواجه نصیرالدین طوسی آغاز شد.
وی با اشاره به تجربه یک‌ساله خود در بررسی آثار خواجه نصیرالدین طوسی افزود: بیش از ۲۰۰ اثر از این عالم برجسته در حوزه‌ها و دانش‌های مختلف باقی مانده است که می‌توان به آثار تألیفی، شرح، ترجمه و… اشاره کرد.
لطیفی با بیان اینکه بیش از ۹ هزار نسخه از آثار خواجه نصیرالدین طوسی در سرتاسر دنیا وجود دارد، گفت: خوشبختانه بیشترین این آثار برای نسل‌های بعدی باقی مانده است و اکثر آثارش احیا شده است.
وی با اشاره به برخی از آثار خواجه نصیرالدین طوسی اضافه کرد: هر اثری که از این دانشمند باقی مانده است، دربردارنده خلاقیت و نوآوری خاصی در آن حوزه است. به عبارتی طوسی، بر روی هر اثری که کار کرده، نوآوری در آن بوجود آورده است؛ چه اثر تألیفی و چه ترجمه یا شرح بوده باشد.
مدیرگروه کلام اسلامی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی ادامه داد: کتاب معینیه، از جمله آثار خواجه نصیرالدین طوسی در حوزه ستاره‌شناسی و دربردارنده ۴ مقاله و چندین باب است و از روش علوم تجربی یعنی مشاهده، آزمایش و مقایسه در تألیف آثارش استفاده کرده است.
منبع: پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه آستان قدس رضوی